Sosial şəbəkələr cəmiyyətin onlayn güzgüsüdür. Bu ayna hər zaman təmiz olmalıdır. Sosial şəbəkə hazırda ictimai rəyin yaranmasına və formalaşmasına bilavasitə təsir edir. Ən önəmlisi isə odur ki, çalışmaq lazımdır ki,genişlənən onlayn mühit hər kəsin daxil ola biləcəyi nümunəvi sfera şəklində formalaşsın.
Hər gün artan sosial şəbəkələrdən istifadə statistikası göstərir ki, insanlar internet üzərindən ünsiyyətə, tanıtıma, paylaşıma önəm verirlər. Bura ictimaiyyətin hər bir üzvü daxil ola bilər. Sosial şəbəkələrdə müəyyən qaydalar və etik prinsiplər müəyyənləşdirilməlidir: istər paylaşımlar, istərsə də oxucu rəyləri ilə bağlı hazırda oxucuların əksəriyyəti tənqidi, təhqirlə səhv salırlar. Bəzən oxucu şərhlərindəki ifadələr həddindən artıq kobud, təhqiramiz, qəlbqırıcı və etik normalarla mütənasibləşməyən tərzdə formalaşır. Bu isə profil sahibində ruh düşkünlüyü,özünə inamsızlıq, cəmiyyətdən uzaqlaşma hissini formalaşdırır. Yaxud da həmin rəy sahibinin tapılıb hüquqi cəza almasına gətirib çıxarır. Hər kəs azad şəkildə söz demək, fikir söyləmək hüququna sahibdir. Lakin söz azadlığını, söz sərbəstliyinə qurban vermək nə dərəcədə doğrudur?
BDU-nun jurnalistikanın nəzəriyyəsi və təcrübəsi kafedrasının müdiri, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Cahangir Məmmədli “İki sahil” qəzetinə açıqlamasında bildirdi ki, “sosial şəbəkələr dünyada, o cümlədən, Azərbaycan media mühitində ideal söz azadlığıdır: “Bundan ideal söz azadlığı təsəvvür etmək olmaz. Amma bu azadlıqdan gərək sui-istifadə olunmasın. Hər kəsin içində özünün bir senzurası olmalıdır. Əgər senzura yoxdursa, onda özünü ictimai rəydə fikri olan adam kimi qələmə verməsin. İctimai rəydə olan adam min qınağa rast gələ bilər, əgər o qınağa layiqdirsə. Xüsusilə sosial şəbəkələrdə münasibət bildirən zaman son dərəcə mədəni olmaq və etik normaları gözləmək lazımdır. Gözləməyəndə adama qulaq asmırlar və adamın fikrini qəbul etmirlər. O ki, qaldı təhqirə Azərbaycan türkcəsində axtarsanız heç təhqir sözü yoxdur. Çünki bu millət, heç vaxt təhqir eləməyib və qədim klassik ədəbiyyatımızda, klassik yazılarımızda təhqir sözü olmayıb. Bu gün əgər o təhqir varsa, yeni nəsilin artıq Qərbə, başqa istiqamətlərə üz tutması və yönlənməsi ilə əlaqələndirmək olar. İnsanın sağlam ruhu olmalıdır, insanın qarşısındakı adama münasibəti etik normalar daxilində formalaşmalıdır. Tənqid də olar, amma etik norma daxilində olanda, çərçivədə olanda ona daha yaxşı qulaq asırlar və onu daha yaxşı qəbul edirlər. Təhqirə keçəndə isə o adamın mənfi keyfiyyətləri haqqında düşünülür və onun heç bir fikrini qəbul etmirlər. Mən Azərbaycan media sistemindən tutmuş, sosial şəbəkədə fəaliyyət göstərən hər kəsə, millət xatirinə, Azərbaycan xatirinə heç vaxt təhqirə yol verməməyi arzulayardım və ən əsası xahiş edərdim”.”
Sosioloq Cavid İmamoğlu “İki Sahil” qəzetinə açıqlamasında bildirdi ki, insanlar sosial rəftar qaydalarına sahiblənməlidirlər. Sosial bacarıqlara sahib olmalıdırlar ki, insanlarla ünsiyyətləri kobud şəkil almasın.Ünsiyyətimizin gigiyenasına fikir verməliyik. Yəni danışığımızı ağır,kobud,təhqir,təhdid dolu ifadələrdən təmizləmək. İnsan daim öz ünsiyyətini zənginləşdirmək barədə düşünməlidir.İstər sosial şəbəkədə, istərsə də sosial şəbəkələrdən kənarda. İnsan ünsiyyət zamanı incə bacarıqlarından istifadə etməlidir, qarşı tərəfi yormamalıdır və ya qarşı tərəflə təhqiramiz dildə danışmamalıdır. Bu gün münasibətlərdə kobud vəziyyətin yaranması təməli ailədən, bəzən bağçadan, bəzən məktəbdən qaynaqlanır. Ona görə də mühit tərbiyəedici xarakter daşımalıdır. Mühitdə qınaq olmamalıdır. Cəmiyyətdə nə görülürsə, o da təqlid edilir. İctimai mühitin aqressiv şəkil alması, bilavasitə insanları bu yola yönəldir. Mühit asayişi,mənəvi zənginliyi, sevgini aşılamalıdır. Əks halda təbii ki, bu insanlar arasında münaqişələrin artmasına,bəzən hüquq-mühafizə orqanlarının müdaxilə etməsinə gətirib çıxara bilər. Çalışmalıyıq ki, incə sosial bacarıqları təşviq edək.
Yaqut Ağaşahqızı
