Dünyada mövcud olan bütün təyyarələr şərti olaraq iki əsas kateqoriyaya bölünür - mülki və hərbi. Hərbi texnika adətən 3000 km/saat və daha yüksək sürətə çatır və konsept modelləri və tədqiqat nümunələrini nəzərə alsanız, sürət göstəriciləri daha da yüksək ola bilər. Gəlin dünyanın ən sürətli hərbi təyyarələrinə baxaq.

“Su-27”

Reytinq 2876,4 km/saat sürətlə uça bilən əfsanəvi sovet və rus qırıcı “Su-27” ilə açılır. Model sovet dövründə dizayn edilib və yaradılsada, lakin hələ də bir sıra ölkələrdə, o cümlədən Rusiyada xidmətdədir. Mövcud olduğu müddətdə təyyarə daim təkmilləşdirilib. Təyyarənin göyərtəsində iki reaktiv qurğu var.

Yeri gəlmişkən, “Su-27”, uçuşa nəzarət edən ilk sovet qırıcısıdır. Seriyanın əsas məqsədi Amerikanın “F-15”lərinə qarşı durmaq idi. Sovet modelinin buraxılmasından qısa müddət sonra məlum oldu ki, o, nəinki Amerika versiyası ilə rəqabət apara bilir, həm də müxtəlif xüsusiyyətlərinə görə onu geridə qoyur.

“Su-27” güclü silahlar, o cümlədən qısa və orta mənzilli atəş üçün 10 hava raketi daşıyır. Qırıcı həqiqətən güclü və mütərəqqi görünür, buna görə də Rusiya silahlı qüvvələri tərəfindən hələ də fəal şəkildə istifadə olunur.

Onun son modifikasiyaları potensial düşmənin demək olar ki, istənilən döyüş maşını ilə döyüşə girə bilər. Hazırkı versiya ilk nümunədən 30% yüngüldür, çünki onun gövdəsi titandan hazırlanır. Pilotun şüşəsi 42% bucaq altında quraşdırılıb.

“General Dynamics F-111”

Növbəti yeri taktiki bombardmançılar sinfinə aid olan dünyanın ən sürətli təyyarələrindən biri tutub. İcazə verilən uçuş sürəti 2,5 Mach-a çatır. Model ilk uçuşunu 1964-cü ildə etdi və onun yaradılması 1,2 milyard dollardan çox maliyyə tələb edib.

Doldurulmuş yanacaq çəni ilə bombardmançı yanacaq doldurmadan 6,5 min km-ə qədər uça bilir. Yüksək hündürlükdə kruiz sürəti 2300 km/saat, aşağı hündürlükdə isə 1470 km/saatdır.

Hazırda təyyarə 1998-ci ildə istismardan çıxarıldığı üçün artıq istismarda deyil. Buna 1969-cu ildə sol qanadın sıradan çıxması və bütün ekipajın ölümü ilə əlaqədar bir faciənin baş verməsi səbəb oldu.  

Buna baxmayaraq, o, bir sıra əməliyyat-taktiki və texniki xüsusiyyətlərinə görə müstəqil ekspertlər və tənqidçilərdən yüksək qiymətlər qazanmağı bacarıb.

“McDonnell-Duglas Qartal"

Döyüş təyyarələri kateqoriyasında “McDonnell-Douglas Eagle” qürurverici yer tutur. O, hələ də ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrində 4-cü nəsil təyyarənin nümayəndəsi olaraq xidmətdədir. Təyyarədə ağır yükləri havaya qaldırmağa imkan verən iki turbojet var. Tam yükləndikdə (təxminən 18 ton) təyyarə 3065 km/saat sürətə çata bilir.

Model ilk uçuşunu 1976-cı ildə edib. Ancaq bu gün də çox populyardır və ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri üçün mühüm rol oynayır. İlkin məlumata görə, hücum təyyarəsi 2025-ci ilə qədər xidmətdə olacaq. Bundan əlavə, amerikalılar hələ də modeli müttəfiqlərinə satmaqda davam edirlər.

“McDonnell-Douglas Qartal” inkişaf mərhələsində düşmən üzərində üstünlük əldə etmək məqsədi ilə hazırlanmışdır. Tezliklə qırıcı-bombardmançı sinifə daxil olan “F-15E Strike” “Eagle”ın daha təkmil modifikasiyası ilə əvəz olundu.

Bu təyyarənin göyərtəsində raketlər, əlavə yanacaq çənləri və ya hava bombaları yerləşdirə bilərsiniz. Cəmi 11 asma nöqtəsi təmin edilmişdir. Vulkan topu təyyarədə silah kimi istifadə olunur. Bombardmançının döyüş əməliyyatları zamanı yüzlərlə qələbə qazandığı bildirilir.

“MiQ-31”

Əvvəlki “TU-128” modeli bir sıra tələblərə cavab vermədiyi və amerikalı rəqibləri ilə eyni halqada dayana bilmədiyi üçün kəsici təyyarənin yaradılması məcburi bir işə çevrildi. Yeni “MiQ-31”in əsas məqsədi avtonom uçuş idarəsini təmin etmək idi. Kabinə iki ekipaj üzvünə qədər yerləşə bilərdi.

Bir dolu çən yanacaqla uçuş məsafəsi 2100 km-ə çatır. Bu hava gəmisində 7 tank gövdə sahəsində, 4-ü qanadda və daha 2-si keeldə var. Yanacaq çənlərinin ümumi tutumu 18,3 tondur. Təyyarənin uçuş xüsusiyyətləri heyrətləndirici idi. O, yüksəkdə 3000 km/saat sürətə çatmağı bacarıb. Yerin yaxınlığında təyyarə 1500 km/saat sürətlə uçurdu.

İstifadə olunan silahlar 23 mm kalibrli GSh-6-23M avtomat silahı, 4 R-33 UR, 2 UR-R-40T və 4 R-60/R-60M UR idi. Modelin istehsalı 1994-cü ildə dayandırıldı. İstehsal olunan təyyarələrin sayı barədə dəqiq məlumat yoxdur.

“XB-70 Valkyrie”

Bu qırıcı təyyarə Soyuq müharibə dövründə işlənib hazırlanmışdı. Təyyarənin çəkisi 240 ton idi, lakin 3672 km/saat sürətə çata bilirdi. Bu, rekord gücə malik altı reaktiv mühərrik sayəsindədir. Uçuş zamanı ayrı-ayrı hissələr 300 dərəcə Selsiyə qədər qızırdı. Həmçinin nüvə bombasının partlaması zamanı partlayış dalğasının qarşısını almaq üçün belə sürət lazım idi. Yanacaq çənlərini tam doldurmaq SSRİ ərazisinə dərinliyə girmək, zərbə vurmaq və yol boyu yanacaq doldurmadan geri qayıtmaq üçün kifayət edərdi.

Nubar Süleymanova, “iki sahil”