Dünya üzərindəki bəzi adalar gözəlliyi ilə cazibədar olsa da eyni zamanda, təhlükəli xüsusiyyətləri ilə tanınır. Bu adalar müxtəlif səbəblərlə insanların qorxu və marağına səbəb olur. Aktiv vulkanlar, zəhərli ilanlar, radiasiya və izolyasiya olunmuş cəmiyyətlər kimi müxtəlif risklər bunlara daxildir. Strombolinin vulkanından, Sentinel adasının sirli sakinlərinə kimi bu adalar bəşəriyyətin qarşılaşdığı ekstremal şəraitləri nümayiş etdirir.
Dünyanın ən təhlükəli adalarından bəziləri aşağıdakılardır:
Stromboli adası
İtaliyanın Cənubunda yerləşən Stromboli adası Qərbi Aralıq dənizinin məşhur və aktiv vulkanlarından biridir. Yunan mifologiyasında "Vulkanların kralı" olaraq tanınan Stromboli fəal vulkan fəaliyyəti ilə məşhurdur. Adanın daim vulkanik aktivliyi bu yerin bənzərsiz xüsusiyyətini təşkil edir.
Strombolinin vulkanik fəaliyyəti tarixən çoxsaylı partlayışlarla tanınır. Bu vulkan davamlı olaraq kiçik partlayışlar edərək lavaların və tüstü buludlarının yayılmasına səbəb olur. Bu qeyri-adi təbii fenomenlər vulkanın "Stromboli partlayışları" adlandırılan özünəməxsus bir növünü yaradır. Adanın bu cür gözəl görüntüsü həm turistlər, həm də tədqiqatçılar üçün maraqlı olsa da, təhlükəsizlik risklərini də əhatə edir.
İlan adası
Braziliyanın cənub-şərqində yerləşən Ilha da Queimada Grande geniş miqyasda "İlan adası" kimi tanınır. Bu ada xüsusən də burada yaşayan zəhərli ilanlarla məşhurdur və dünyanın ən təhlükəli adalarından biri olaraq qəbul edilir.
İlan adasının əsas xüsusiyyəti onun ev sahibliyi etdiyi qızıl pələng ilanlarıdır (Bothrops insularis). Bu ilanlar dünyanın ən zəhərli ilanları arasında yer alır. Ada qızıl pələng ilanlarının yüksək konsentrasiyası ilə tanınır. Təxminən 1 kvadratkilometrə 5-10 ilanın düşdüyü hesab edilir. Bu ilanların zəhəri tərkibindəki toksinlər səbəbindən insanları ciddi şəkildə yaralaya bilər və tibbi müdaxilə olmadan həyat üçün təhlükə yarada bilər.
Novaya Zemlya
Novaya Zemlya Rusiyanın Arktika bölgəsində yerləşən və iki əsas adadan ibarət olan bir arxipelaqdır. Bu ada qrupu şimalda yerləşməsi, sərt hava şəraiti və xüsusilə Sovet dövründə aparılmış nüvə testləri ilə tanınır. Novaya Zemlya 1950-ci illərdən 1960-cı illərin ortalarına qədər Sovet İttifaqı tərəfindən bir sıra böyük nüvə testlərinin aparıldığı bir yer olaraq məşhurdur. Bu testlərdən biri 1961-ci ildə həyata keçirilən "Tsar bomba" adı verilən ən güclü nüvə partlayışı idi. Bu partlayış dünyanın ən güclü nüvə silahı olaraq tarixə keçdi və böyük radiasiya təhlükəsi yaratdı.
Nüvə testlərinin həyata keçirildiyi dövrdə bölgədəki radiasiya səviyyələri yüksək idi. Bu Novaya Zemlyanın ekosisteminə və insan sağlamlığına mənfi təsir etdi. Sovet dövründə ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı çox az məlumat və tədbir olduğu üçün radiasiya bölgənin ətraf mühitini ciddi şəkildə təsir etdi. Bu səbəblə adanın bir çox bölgəsi hələ də yüksək radiasiya səviyyələri ilə tanınır.
North Sentinel adası
North Sentinel adası Hind okeanında Andaman və Nikobar adaları arxipelaqında yerləşir. Bu ada izolyasiya olunmuş sentinel xalqının yaşadığı yer olaraq tanınır. Dünya üzərindəki ən qorunan və izolyasiya olunmuş bölgələrdən biridir.
North Sentinel adası tərk edilmiş və xaricdən gələnlərə qarşı düşmən münasibəti ilə tanınan sentinel xalqı ilə məşhurdur. Bu xalq ətraf dünyadan uzun müddətdir ayrılmış vəziyyətdədir və müasir texnologiyalardan uzaq bir həyat sürür. Sentinel xalqının adaya gəlib getməyi qadağan edən hər cür xarici təsirə qarşı qoruyucu bir həyat tərzi var.
Hindistan hökuməti North Sentinel adasına giriş qadağası qoymuşdur. Bu qadağa sentinel xalqının mədəniyyətini və həyat tərzini qorumaq, eyni zamanda, adaya xarici xəstəliklərin və təhlükələrin yayılmasının qarşısını almaq məqsədini güdür. Adanın ətrafında qoruyucu sərhədlər mövcuddur və onun yaxınlığında gəzmək belə təhlükəsizlik səbəbləri ilə məhdudlaşdırılmışdır.
Haşima adası
Haşima adası Yaponiyanın Naqasaki prefekturasına bağlı bir ada olaraq tanınır. Geniş miqyasda "Battleship Island" (Gəmilər adası) olaraq da bilinən, xüsusən tərk edilmiş kömür mədənləri ilə məşhurdur. Adanın tərk edilməsi və kömür mədənlərinin fəaliyyətini dayandırması, onun izolyasiya olunmuş və mistik bir kəndə çevrilməsinə səbəb olub.
1974-cü ildə kömür mədənlərinin bağlanması ilə Haşima adasının əhalisi azalmış və nəticədə tərk edilmiş bir yerə çevrilmişdir. Ada uzun müddət boş və sərbəst bir vəziyyətdə qalmışdır. Tərk edilmiş binalar, köhnəlmiş infrastrukturlar və təbiət tərəfindən tədricən geri alınan strukturlar, adanın “ghost town” (müştəri olmayan şəhər) görünüşünü yaratmışdır.
Haşima adası tərk edilmiş statusu ilə turistlər üçün maraqlı bir məkandır. Bu səbəblə adaya turistlərin ziyarəti üçün xüsusi turlar təşkil olunur. Bununla yanaşı, adanın köhnəlmiş strukturları və təhlükəsizlik riskləri səbəbindən ziyarətçilərin təhlükəsizliyi üçün məhdudiyyətlər və qaydalar mövcuddur. Turizm rəhbərləri tərəfindən təmin edilən bu turlar adanın tarixi və sənaye mirasını izah edir.
Krakatau adası
Krakatau adası İndoneziyanın Sunda Boğazında yerləşən bir vulkan adasıdır. Tarixi boyunca baş verən təsirli vulkanik partlayışları ilə məşhurdur. Adanın vulkanik fəaliyyəti dünya miqyasında əhəmiyyətli təsirlər yaratmışdır.
Krakatau 1883-cü ildə həyata keçirdiyi böyük və dağıdıcı vulkanik partlayışla tanınır. Bu partlayış dünyanın ən güclü vulkanik hadisələrindən biri hesab edilir. Partlayış nəticəsində adanın böyük bir hissəsi sular altında qaldı və ətraf bölgələrdə ciddi ekoloji və insan zərərlərinə səbəb oldu. Partlayışın səsi dünyanın müxtəlif bölgələrində eşidildi və vulkanik kül yağışı atmosferdə geniş yayılaraq qlobal iqlim dəyişikliyinə səbəb oldu.
1883-cü ildən sonra Krakataunın fəaliyyəti bir müddət dayandı. Lakin 1927-ci ildən etibarən adada yeni vulkanik fəaliyyət başladı. Yeni vulkanik fəaliyyət nəticəsində "Anak Krakatau" (Krakataunın oğlu) adı verilən yeni bir vulkan meydana gəldi. Bu vulkan da zaman-zaman fəaliyyət göstərir və adanın müasir vulkanik mənzərəsini formalaşdırır.
Krakatau adası və ətraf bölgələrdə vulkanik fəaliyyətlər ciddi ekoloji təsirlərə səbəb olub. Partlayışdan sonra bölgənin flora və faunası təsirləndi və bərpa prosesi uzun müddət davam etdi. İndiki zamanda isə ada ətrafında ekosistem bərpa olunmuşdur. Eyni zamanda, vulkanik torpaq üzərində yeni bitki örtüyü yaranmışdır.
Nigar Orucova, “İki sahil”
