3 oktyabr 1993-cü il tarixində Ulu Öndər Heydər Əliyevin Prezident seçilməsindən sonra həyata keçirdiyi məqsədyönlü və gələcəyə hesablanmış siyasət Azərbaycanın  müstəqilliyini əbədi etdi. Təbii ki, hər bir uğur böyük səylərin, qətiyyətin nəticəsidir. Dövlət başçısı İlham Əliyev daim bu çağırışı edir ki, müstəqillik tariximizin ayrı-ayrı mərhələləri tarixi paralellər fonunda müqayisə edilməli, müstəqillik yolumuzun heç də hamar olmaması ilə bağlı indiki və gələcək nəsillər məlumatlandırılmalıdır. Müstəqilliyin bərpasının ilk illərində Azərbayanın yaşadıqları tariximizin faciəli səhifəsi kimi xarakterizə edilir.

O dövrdə ölkəyə rəhbərlik edən ünsürlərin səriştəsizliyi, idarəçilik qabiliyyətlərinin yoxluğu ucbatından Azərbaycan müstəqilliyini itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə qaldı. Belə çətin günlərdə xalq Azərbaycanı düşdüyü çətin vəziyyətdən yalnız Ulu Öndər Heydər Əliyevin xilas edə biləcəyini düşünərək dahi şəxsiyyəti hakimiyyətə dəvət etdi. Ümummilli Liderin xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışı Azərbaycanın qarşısında hansı imkanları yaratdığı bugünkü reallıqlarımızdan aydın görünür.

Ulu Öndər bir ictimai-iqtisadi formasiyadan digərinə keçid dövründə respublikanın qarşısında duran strateji vəzifə və hədəfləri düzgün müəyyənləşdirdi. Dünyanın qabaqcıl dövlətlərinin təcrübəsində uğurla sınaqdan çıxmış müsbət inkişaf modellərinin potensialına müraciət edərək, onların Azərbaycan reallıqlarına adaptasiyasına müvəffəq olmuşdur. Qısa müddətdə ölkəyə investisiya axınını stimullaşdıran müasir innovativ inkişaf modeli quruldu. Bu, özəl mülkiyyətçiliyə, sahibkarlığa, sərbəst rəqabətə yol açan, liberallığı özündə ehtiva edən və sosialyönümlü mahiyyət daşıyan iqtisadiyyat modeli idi. “İqtisadiyyatı güclü olan dövlət hər şeyə qadirdir” söyləyən Ümummilli Lider bu mühüm məqamı da önə çəkdi ki, ölkədə sabitlik olmasa hansısa sosial-iqtisadi layihənin, proqramın icrasından söhbət gedə bilməz. Sabitlik hər bir ölkənin inkişafında başlıca amildir. Ölkəmizdə yaradılan sabitlik, həmçinin normal iqtisadi mühit Azərbaycanı qısa müddətdə böyük investisiyalar məkanına çevirdi. 1994-cü il sentyabr ayının 20-də Ümummilli Lider Heydər Əliyevin səyləri nəticəsində “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması ölkəmizin siyasi-iqtisadi mövqeyinin möhkəmlənməsində stimulverici amil oldu. Azərbaycanın neft sənayesinin qapıları xarici sərmayələrin üzünə açıq elan olundu. Ölkəmizlə iqtisadi əlaqələrin qurulmasında maraqlı olan dövlətlərin, şirkətlərin sayı artdı. Azərbaycan hər zaman yerləşdiyi coğrafi məkana, malik olduğu iqtisadi potensiala görə dünyanın diqqətində olub. Amma müstəqilliyimizin bərpasının ilk illərində ölkəmizdə hökm sürən siyasi gərginlik Azərbaycanla iqtisadi əlaqələrin qurulmasında maraqlı olan dövlətlərin tərəddüdlərinə səbəb olmuşdu.

Ümummilli Lider Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıdışı ilə ölkəmizdə sabitliyi yaratmaqla bu tərəddüdləri də aradan qaldırdı. Ulu Öndər “Gülüstan” sarayında “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması mərasimindəki çıxışında bildirmişdir: “Biz belə bir addım atmaqla Azərbaycanın dünya iqtisadiyyatı üçün açıq ölkə olduğunu nümayiş etdiririk. Biz bu müqaviləni imzalamaqla Azərbaycan Respublikası ilə dünyanın inkişaf etmiş dövlətləri, onların ən böyük şirkətləri arasında əlaqələr yaradır, Azərbaycan iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına, azad bazar iqtisadiyyatına qoşulması üçün əsas yaradırıq. Biz bu müqaviləni imzalamaqla xarici ölkələrdən Azərbaycana investisiya qoyulması üçün böyük yol açırıq, digər şirkətlərin də Azərbaycanda fəaliyyət göstərməsi üçün zəmin yaradırıq”. Hazırda ölkə iqtisadiyyatına yatırılan investisiyaların həcmi 310 milyard dollara yaxındır. Bu investisiyaların böyük qismi xarici investisiyalardır. Əsasən neft-qaz sektoruna yatırılıb. Son 21 ilin reallıqları fonunda bunu da deyə bilərik ki, neft siyasətinin məntiqi davamı olaraq qeyri-neft sektoru da sürətlə inkişaf edir, ölkəmizin bu sahədə malik olduğu imkanlar dünyanın diqqətindədir.

Azərbaycanın qarşıya qoyduğu bütün hədəflərə yüksək səviyyədə nail olur.  Hər bir layihənin uğurlu sonluqla başa çatması ölkəmizin malik olduğu imkanların təqdimatı olmaqla yanaşı, növbəti layihələnin gündəmə gətirilməsinə yol açır. Azərbaycanın iştiakçısı və təşəbbüskarı olduğu layihələr dövlətlər, xalqlar arasında körpü rolunu oynayır. Bu layihələr həm iştirakçı, həm də əməkdaşlığın coğrafiyasının genişləndirilməsi əsasında digər dövlətlərin dayanıqlı inkişafını təmin edir.  Dövlət başçısı İlham Əliyevin 2006-cı ildə Azərbaycan neftinin Ceyhan terminalına çatması münasibətilə xalqa müraciətində əksini tapan “Gəlin fərz edək ki, əgər 1994-cü ildə “Əsrin müqaviləsi” bağlanmasaydı, nə olardı, əgər çətin, ağır şəraitdə Heydər Əliyevin səyləri nəticəsində biz Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin tikintisinə başlamasaydıq nə olardı? Azərbaycan hansı problemlərlə üzləşərdi? İndi Azərbaycanın dünyadakı mövqeləri necə ola bilərdi? Əlbəttə, bunu təsəvvür etmək çətin deyildir. Bu gün Azərbaycanın inamlı inkişafının əsas səbəbi məhz 1990-cı illərin ortalarında Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən başlanmış neft strategiyasıdır. Bu neft strategiyası bizə böyük imkanlar yaratdı, böyük imkanlar da yaradacaqdır və biz bundan səmərəli istifadə edəcəyik” fikirləri “Əsrin müqaviləsi”nin ölkəmizin qarşısında açdığı imkanların aydın mənzərəsini yaradır.  Milli iqtisadiyyatımızın “Əsrin müqaviləsi” zirvəsindən bəhs edərkən tarixi Zəfərimizi, ərazi bütövlüyümüzün və suverenliyimizin tam bərpasını, eyni zamanda, hazırda işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə aparılan bərpa-quruculuq işlərini xüsusi qeyd etməliyik. Azərbaycanın uğurlu iqtisadi siyasəti maliyyə imkanlarının artmasını təmin edir ki, bu da öz növbəsində ölkəmizin qarşıya qoyduğu hədəflərə zamanında çatmasını şərtləndirir. Dövlət başçısı İlham Əliyev sentyabrın 26-da iqtisadi məsələlərə həsr olunmuş müşavirədə cari ilin ötən dövrünün sosial-iqtisadi göstəriciləri əsasında ölkəmizin təkmil iqtisadi modelini təqdim etdi. Cənab İlham Əliyev “İlin sonuna cəmi üç ay vaxt qalır. İlin sonuna qədər görüləcək işlər haqqında da fikir mübadiləsi aparılacaq. Bütövlükdə deməliyəm ki, ilin əvvəlindən iqtisadi inkişaf gözlənilən səviyyədədir. İlin əvvəlində mən bu ilin iqtisadi sahədə uğurlu olub-olmaması haqqında danışanda qeyd etmişdim ki, tam əminəm, bu il iqtisadiyyatımız üçün uğurlu olacaq.

İlin əvvəlindən əldə edilmiş nəticələr və iqtisadi göstəricilər mənim sözlərimi təsdiqləyir. İqtisadi artım 4,3 faiz təşkil edib. Bugünkü dünyada gedən prosesləri təhlil edərkən və ümumiyyətlə, geosiyasi vəziyyətə nəzər saldıqda deyə bilərəm ki, bu, çox müsbət göstəricidir” fikirlərinin davamı olaraq onu da qeyd etdi ki, iqtisadi inkişaf templəri inkişaf etmiş bir çox ölkələrdə olan iqtisadi inkişaf templərini üstələyir. Xüsusi əhəmiyyət daşıyan məqam ondan ibarətdir ki, qeyri-neft sektorumuz 7 faiz artmışdır. Bu da onu göstərir ki, ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi istiqamətində atılmış addımlar və düşünülmüş islahatlar siyasəti öz bəhrəsini verməkdədir. Qeyd etdiyimiz kimi, iqtisadi imkanlarımız Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda genişmiqyaslı işlərin həyata keçirilməsini şərtləndirir. Son dörd ildə bu ərazilər dünyaya şəhərsəlmanın müasir təcrübəsini təqdim edir. Bu sırada Cəbrayıl rayonunda görülən işləri də xüsusi qeyd edə bilərik. 4 oktyabr Cəbrayıl Şəhəri Günüdür. 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsinin ilk günlərindən Azərbaycan Ordusunun qazandığı Qələbələr nəticəsində Cəbrayıl şəhəri və kəndləri erməni tapdağından azad edildi. Belə ki, 2020-ci il sentyabrın 27-də Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı və Nüzgar kəndləri, oktyabrın 3-də Mehdili, Çaxırlı, Aşağı Maralyan, Şəybəy və Quycaq kəndləri, oktyabrın 4-də Cəbrayıl şəhərini və rayonun 9 kəndini – Karxulu, Şükürbəyli, Çərəkən, Daşkəsən, Horovlu, Mahmudlu, Cəfərabad, Yuxarı Maralyan və Decal kəndlərini işğaldan azad olunub.

Ümumilikdə, Cəbrayıl rayonunun ərazisində aparılan hərbi əməliyyatlar nəticəsində ümumilikdə 1 şəhər (Cəbrayıl) və 90 kənd işğaldan azad edildi. Bu gün digər ərazilərimiz kimi, Cəbrayıl da müasir tələblər səviyyəsində yenidən qurulur. Soydaşlarımızın bu məkana qayıdışı reallıqlarımız sırasındadır. Bu ərazidə mövcud imkanlar Azərbaycanın gələcək inkişafında öz sözünü deyəcək. Prezident İlham Əliyevin azad Qarabağa və Şərqi Zəngəzura hər bir səfəri Böyük Qayıdış proqramının uğurlu icrasının təqdimatında əhəmiyyətli rol oynayır.

Nihad Pənahov,
YAP Tovuz rayon təşkilatının sədri