Yay mövsümündə günəşdən yayılan intensiv ultrabənövşəyi (UV) şüaların zərərli təsirlərindən qorunmaq çox vacibdir. Bu şüalar günəş yanıqlarına, dəri xərçənginə və genetik mutasiyaya səbəb ola bilər. Bununla belə, mühafizəni düzgün tətbiq etmək də vacibdir. Ona görə də çalışın ki, bu dörd ümumi səhvdən qaçasınız:
Sağlam qaralmaq?
Münxendə bir xəstəxana qrupunun dermatoloqu Daniela Hartmann bildirib ki, qaralmaq heç də möhkəm sağlamlıq əlaməti deyil. O izah edir ki, qaralma dərimizin günəş şüalarından daha çox zərər görməkdən qorunmaq cəhdidir.
Xüsusilə, ultrabənövşəyi radiasiya dərimizə dəydikdə melanin əmələ gəlir. Almaniyanın Radiasiyadan Mühafizə üzrə Federal İdarəsinin (BFS) araşdırmasının nəticəsinə görə, bu piqment genetik materialın zədələnməsinin qarşısını almaq üçün dəri hüceyrələrinin nüvəsini qoruyur. Genetik materialın zədələnməsi isə dəri xərçənginə səbəb ola bilər.
Bununla belə, bu qoruyucu qaralma mexanizminin məhdudiyyətləri var. Bilin ki, o, günəş kremini əvəz edə bilməz. Bədənin özünün qaralması ən çox dörd-altı günəşdən qorunma faktoruna malikdir. Hartmann qeyd edir ki, yaxşı bir günəş kremi 30-50 günəşdən qorunma faktoruna malik olur.
Çox az günəş kremi
Bütün bədən üçün kiçik bir günəş kremi heç bir şəkildə kifayət deyil. Hartmann deyir ki, insanların çoxu yaxşı qorunmaq üçün lazım olan günəş kreminin yalnız dörddə birindən yarısına qədər istifadə edir.
Günəş vannası qəbul edənlər paketdə göstərilən günəşdən qorunma faktoruna nail olmaq üçün dərinin hər kvadratsantimetrinə ən azı 2 milliqram günəşdən qoruyucu kremdən istifadə etməlidirlər. Alman məsləhət jurnalı Öko-Test tərəfindən hazırlanmış təlimata əsasən, böyüklər təpədən dırnağa qədər özlərini qorumaq üçün 3-4 xörək qaşığı qədərində günəş kreminə ehtiyac duyurlar.
Günəş kremi yalnız çimərlikdə sürtülməlidir?
Yayda hər gün günəşdən qoruyucu sürtmək daha vacibdir. Hətta işə velosipedlə getsək və ya nahar vaxtı açıq havada kapuçino içdikdə belə, günəş şüalarına məruz qalırıq. Yəni çimərlikdə saatlarla qalmasaq belə, günəş şüaları bizə zərər verə bilər.
Hartmann deyir ki, dərimiz bu cür təcrübələri bağışlamır və unutmur. İllər keçdikcə ultrabənövşəyi şüaların zərərləri yığılır və ən pis halda dəri xərçənginə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, ultrabənövşəyi şüalar da dərimizin daha sürətli qocalmasına səbəb olur.
Gözləri unutmaq olmaz
Gözlər də fotokeratit və ya tibbi dildə ultrabənövşəyi keratit kimi tanınan günəş yanığı ala bilər. Dəri sağlamlığına həsr olunmuş bir alman platformasına görə, bu ağrılı göz vəziyyəti uzun müddət UV şüalarına qorunmadan məruz qaldıqdan sonra baş verə bilər. Tipik simptomlara güclü ağrı, fotofobiya - parlaq işıqda göz narahatlığı, bulanıq görmə və işığa artan həssaslıq daxildir. Retinaya və buynuz qişaya daimi ziyan vurma riski də var.
Günəş eynəkləri müəyyən miqdarda qorunma təmin edir, lakin ən yaxşısı kiçik, yuvarlaq linzalı dəbli modeli seçməməkdir, çünki istifadəçi ultrabənövşəyi şüaların yan tərəfdən gözlərə çatması riskini daşıyır. Siz həmçinin eynəkdə "UV-400" və ya "UV-dən 100% qorunma" kimi etiketləri yoxlamalısınız ki, bu da yüksək qorunma dərəcəsini göstərir.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
