Cənubi Amerikanın tropik yüksəkliklərindən tutmuş Şərqi Afrikanın dağlıq, sıx məskunlaşan bölgələrinə qədər malyariya daşıyıcısı olan ağcaqanadların inkişaf etdiyi temperatur diapazonu planetin istiləşməsi və ağcaqanadların yavaş-yavaş yuxarıya doğru miqrasiya etməsi ilə yüksəlir.

Elm adamları indi Kilimancaro dağının yamacları və Şərqi Efiopiya dağları da daxil olmaqla bir vaxtlar həşəratlar üçün əlverişsiz ərazilərdə yaşayan insanların yeni xəstəliyə məruz qala biləcəyindən narahatdırlar.

"İqlim dəyişikliyi və bütün bu və ya digər ətraf mühit dəyişiklikləri ilə yüksək hündürlüklər də istiləşdikcə, ağcaqanadlar dağın yuxarı hissəsində sağ qala bilirlər", -deyə Ottava Universitetində Afrikada Saxaradan cənubda malyariyanı öyrənən professor və tədqiqatçı Manişa Kulkarni bildirib.

O qeyd edib ki, aşağı hündürlüklər, əksinə, həşəratlar üçün çox isti olur.

Oxşar hadisələr başqa yerlərdə də müşahidə edilib. Məsələn, 2015-ci ildə tədqiqatçılar yerli Havay quşlarının aşağı hündürlükdəki yaşayış yerlərindən sıxışdırıldığını müşahidə etdilər, çünki quş malyariyasını daşıyan ağcaqanadlar yavaş-yavaş onların ərazisinə doğru miqrasiya edir. 2021-ci ildə malyariyadan ölümlərin 96%-I Afrikada baş verdiyindən əksər tədqiqatlar orada aparılıb.

Kulkarninin tədqiq etdiyi bölgə Tanzaniya və Keniya sərhədinə yaxındır. İki ölkə birlikdə 2021-ci ildə qlobal malyariya ölümlərinin 6%-ni təşkil edib.

2002-2021-ci illər arasında malyariyadan qlobal ölüm halları 29% azalıb, çünki ölkələr xəstəliyə qarşı mübarizədə daha aqressiv taktikalar tətbiq ediblər. Bununla belə, rəqəmlər yüksək olaraq qalır. Xüsusən Afrikada, burada malyariyadan ölüm hallarının 80%-ni 5 yaşa qədər uşaqlar təşkil edir. ÜST-ün son dünya malyariya hesabatında 2021-ci ildə 247 milyon malyariya hadisəsi qeydə alınıb – təkcə Nigeriya, Konqo Demokratik Respublikası, Uqanda və Mozambikdə bu halların demək olar ki, yarısı toplanıb.

“Johns Hopkins Bloomberg” İctimai Sağlamlıq Məktəbinin ağcaqanadlar üzrə mütəxəssisi Doug Norris "İqlim dəyişikliyi ilə ağcaqanadların yayılmasının genişlənməsi və ya dəyişməsi arasındakı əlaqə realdır", -deyə vurğulayıb. Buna baxmayaraq, ağcaqanad populyasiyalarının yerdəyişməsinin gələcəkdə insanlara necə təsir edəcəyi ilə bağlı qeyri-müəyyənlik qalmaqdadır. Corctaun Universitetinin bütün Saxara Afrikası boyunca ağcaqanadların hərəkətini araşdıran son araşdırması da onların hər il 6,5 metr (təxminən 21 fut) yüksəklikdə yuxarıya doğru hərəkət etdiyini aşkara çıxarıb.

D.Norris əlavə edib ki, ağcaqanadlar yaşayış yerləri ilə bağlı seçicidirlər və müxtəlif malyariya daşıyıcı növlərin temperatur, rütubət və yağıntı miqdarında fərqli istəkləri var. Norris, ümumiyyətlə, ağcaqanadların daha isti şəraitdə daha sürətli böyüdüyünü söyləyib.

2004 və 2005-ci illər arasında ağcaqanadlar tərəfindən ötürülən başqa bir xəstəlik olan çikungunya epidemiyası bu səbəblərdən Keniya sahillərindəki quraqlıqla əlaqələndirilirdi.

Tədqiqatçılar, həmçinin 2000-ci illərin əvvəllərində Efiopiyanın yüksək dağlıq ərazilərində malyariya hallarının azalmasını temperaturun aşağı  düşməsi ilə əlaqələndirirlər.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”