8 aprel 2024-cü il tarixində tam Günəş tutulması hadisəsi baş verəcək. Meksika, ABŞ, Kanada daxil olmaqla bütövlükdə Şimali Amerikadan hadisəni müşahidə etmək mümkün olacaq. Tam Günəş tutulması Ayın Günəşlə Yerin arasından keçərək Günəşin üzünü tamamilə bağladığı zaman baş verir, Ay kölgəsini Yer üzərindən öz trayektoriyasına salır. Bu ilki tutulma 21-ci əsrdə bu qəbildən olan ikinci belə tutulma olacaq və 2044-cü ilə qədər belə tutulma gözlənilmir.

ABŞ-ın Ohayo ştatındakı Klivlend Klinikasının Koul Göz İnstitutunun oftalmoloqu Nikol Bajik aprelin tam Günəş tutulmasını mümkün qədər təhlükəsiz və əyləncəli etmək üçün həvəsli izləyicilərə məsləhət verən göz həkimləri, mütəxəssislər və tutulma mütəxəssisləri arasındadır.

Adi gün eynəkləri həmin gün təsir etməyəcək. Göyə baxan hər kəs Günəşin ultrabənövşəyi radiasiyasından və infraqırmızı işıqdan qorunmaq üçün tam təhlükəsiz Günəş göz eynəyi taxmalıdır. Əks halda görmə qabiliyyətinə ciddi xəsarət yarana bilər və korluğa səbəb ola bilər. Günəşə bir baxış belə riskli ola bilər.

Mütəxəssislər üçün təhlükəsizlik hər şeydən üstündür. Lakin gözlərin işığı necə qəbul etdiyini və rəngi necə qəbul etdiyini başa düşmək tamaşaçılara qısamüddətli, bəlkə də ömürdə bir dəfə baş verən hadisədən həzz almağa kömək edə bilər.

Tutulmadan 5-10 dəqiqə əvvəl işığın azaldığı görüləcək. Əsas hadisədən iki dəqiqə əvvəl qırmızı rənglər solacaq və Purkinje effekti adlanan bioloji fenomendə yaşıl və mavi ilə ziddiyyət təşkil edəcək.

Normaldaa gündüz gecəyə keçərkən, çubuq hüceyrələri konus hüceyrələrindən daha aktivləşdikcə gözlər qaranlığa uyğunlaşır. Qaranlığa uyğunlaşma adlanan bu müddət istənilən yerdə 30 dəqiqə ilə iki saat arasında davam edə bilər. Onu kəşf edən çex fizioloqunun adını daşıyan bu effekt konusların ayın kölgəsi altında işığı udmaq üçün mübarizə aparması və çubuqların gecə görmə qabiliyyətini aktivləşdirməsi nəticəsində yaranır. Bu, insan gözünün qəbul etdiyi rəngləri desaturasiya edir, qırmızıları azaldır, yaşıl və maviləri bir qədər artırır və boz rəng yaradır.

Tutulma görüntüləri ilə əlaqəli gözün torlu qişasının ciddi zədələnməsi günəşə bir neçə saniyə baxdıqdan sonra müvəqqəti və ya daimi bulanıq görməyə səbəb ola bilər. Günəş retinopatiyası adlanan bu retinal yanıq riski yüksək olanlara sızanaq və ya “rosacea”ya qarşı tetrasiklin kimi dərman qəbul edən insanlar daxildir.

Bajik həm də bildirib ki, katarakta tarixi olanların Günəşə daha az həssas olurlar, çünki onların dumanlı görməsi texniki olaraq bir filtr rolunu oynayacaq. Ancaq bu o demək deyil ki, onlar görmə eynəklərindən istifadə etməməli, görmə qabiliyyətini qorumaq üçün əlavə və zəruri addım atmamalıdırlar.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”