Bəzi insanlarda genetika və ya beyin kimyası kimi bioloji səbəblərdən qəzəb həddi az ola bilər. Hormonal qeyri-sabitliklər və ya bəzi tibbi vəziyyətlər də duyğuların yüksəlməsinə səbəb olur. Keçmişdəki travmatik hadisələr və ya ertələnmiş problemlər həll olunmamış qəzəb hisslərinə səbəb olur. Keçmişdə istismara, laqeydlikliyə məruz qalmaq və ya digər emosional təcrübələr bir insanın indiki vəziyyətlərə necə reaksiya verəcəyinə birbaşa təsir edir.
Klinik Psixoloq Selin Erekli mövzu ilə bağlı məlumat verib.
S. Erekli bildirib ki, iş, münasibətlər və ya həyatın digər çətinliklərindən qaynaqlanan yüksək stress, duyğuları effektiv şəkildə idarə etməyi çətinləşdirir.
Stress məyusluq üçün dözümlülüyü azalda bilər və vəziyyətlərə qəzəbli reaksiya vermə ehtimalınızı artıra bilər. Bəzi şəxsiyyət tipləri yüksək səviyyəli rəqabət, mükəmməllik və ya impulsivliyə meyl ilə xarakterizə olunanlar kimi qəzəbə daha çox meyllidirlər.
Əgər məyusluq və ya qəzəblə mübarizə aparmaq üçün sağlam idarəetmə mexanizmlərini inkişaf etdirməmisinizsə, emosiyalarınızı effektiv şəkildə tənzimləməkdə çətinlik çəkə bilərsiniz.
Qəzəbin tez-tez ifadə edildiyi və ya münaqişənin həllinin zəif olduğu bir mühitdə böyümək oxşar davranış nümunələrinin mənimsənilməsinə kömək edir.
Daha asan qəzəblənməyə meylli olduğunuzun əsas səbəblərini başa düşmək, emosiyalarınızı daha yaxşı idarə etməyə kömək edəcək. Zehinlilik, dərin nəfəs alma, idrakın yenidən qurulması və qəzəbi idarə etmə məşqləri kimi texnikalar qəzəbi konstruktiv şəkildə idarə etməyi və ifadə etməyi öyrənməyə kömək edir.
Tez qəzəblənməyə meylinizi dayandırmaq və ya azaltmaq üçün aşağıdakı strategiyaları sınaya bilərsiniz:
Hisslərinizi müəyyənləşdirin: Qəzəbin səbəblərini və tətikləyicilərini müəyyən etmək vacibdir. Hansı duyğular və hadisələr sizi əsəbiləşdirir? Dərin nəfəs alın - Qəzəbləndikdə dərin nəfəs almaq sizi sakitləşdirə bilər. Dərin və yavaş nəfəs almaqla bədəninizi rahatlada bilərsiniz.
Vaxt qazanın: Qəzəbləndikdə dərhal reaksiya vermək əvəzinə, vaxt qazanın. Bir neçə dəqiqə ayrı qalın, sakitləşmək üçün uzaqlaşın.
Hisslərinizi ifadə edin: Əsəbləşdiyiniz vaxt hisslərinizi ifadə etmək vacibdir, ancaq bunu edərkən sakit şəkildə ünsiyyət qurmağa çalışın. Hisslərinizi ifadə etmək üçün “Mən hiss edirəm…” ifadələrindən istifadə edin.
Empatiya qurun: Başqalarının baxışlarını anlamaq və empatiya göstərmək əsəbləşmə meylini azalda bilər. Başqalarının səbəblərini anlamağa çalışaraq daha anlayışlı ola bilərsiniz.
Sağlam həyat tərzi dəyişiklikləri: Mütəmadi idman, sağlam qidalanma, kifayət qədər yuxu və stressi azaltan fəaliyyətlərə vaxt ayırmaq ümumi emosional tarazlığı dəstəkləyə bilər.
Klinik Psixoloq Selin Erekli son olaraq deyib: “Əsəbilik bir çox insanın yaşadığı hissdir. Bununla belə, bu duyğuları idarə etmək mümkündür. Yeni strategiya və üsulları sınayaraq, zamanla əsəbilik hisslərinizi azalda və daha sağlam emosional tarazlığa nail ola bilərsiniz”.
Nigar Orucova, “İki sahil”
