Gözəl bir təbəssüm estetikası ilə yanaşı, dişlər həm də bədəninizin çox vacib bir hissəsidir. Dişlər olmasa, sevdiyimiz yeməyi yeyə, insanlarla danışa bilmərik. Hamımız bilirik ki, diş həkiminizə müraciət etmək, diş ipi istifadə etmək və dişlərinizi müntəzəm fırçalamaq onları sağlam saxlayır. Bəs dişlərinizi nə dərəcədə yaxşı tanıyırsınız? Müasir breketlərdən tutmuş dişlərinizin gücünə qədər müxtəlif faktlar, onların əslində nə qədər vacib olduğunu bilmək sizi təəccübləndirəcək.
Bəzi körpələr dişlərlə doğulur
Təxminən hər 2000 körpədən biri doğuşda dişləri ilə doğulur. Bu o deməkdir ki, onların ilk diş həkimi qəbulu doğumdan bir neçə gün sonra olmalıdır. Doğuş dişləri adətən alt diş ətlərində böyüyür və zəif köklərə malik olur.Ana südü ilə qidalanma və ya təsadüfən udma ilə bağlı problemlərin qarşısını almaq üçün tez-tez onları çıxarılırlar.
Dörd müxtəlif növ diş
İnsanlar yeməklərini kəsmək, çeynəmək və üyütmək üçün dörd müxtəlif növ dişdən istifadə edirlər. Bu dişlər kəsici dişlər, köpək dişləri, ön azı dişləri və azı dişləridir.
32 diş
Ön dişlərdən ağızın arxasına qədər səkkiz kəsici diş var. Bunlar səkkiz kəsici diş, dörd köpək dişi, səkkiz ön azı və 12 azı dişidir.
Bəzi insanlar həyatı boyu dişlərini itirirlər
Hiperdontiyası olan insanların əlavə və ya həddindən artıq dişləri olur. Bunlar diş əti xəttinin altında gizli qalırlar, lakin bəzən digər dişləri sıxışdırırlar. Bu baş verdikdə, diş həkimi onları çıxara bilər və ya ortodontist onların hamısını breketlərlə düzəldə bilər.
Hər kəs süd dişlərini itirmir
Üç yaşına qədər uşaqda orta hesabla 20 müvəqqəti dişin tam dəsti olur. Aşağıdakı daimi dişlər çıxmağa başlayanda onlar tərpənir və düşür. Ancaq bir insanın əvəzedici daimi dişi yoxdursa, süd dişləri yerində qalır.
Yalnız iki dəst diş
İnsanların ömrü boyu onlara xidmət edə biləcək yalnız iki diş dəsti var. Bütün daimi dişləriniz olduqdan sonra onlara vaxtında qulluq edin!
Bütün mədəniyyətlərdə düz dişlər gözəllik idealı deyil
Düz ağ dişlər universal olaraq cəlbedici görünə bilər. Lakin bu, hər yerdə belə deyil. Yaponiyada yaeba adlanan dişli görünüş o qədər dəbdədir ki, bəzi qadınlar sırf əyri örtüklər alırlar. Onlar inanırlar ki, bu, onları daha gənc və cazibədar göstərəcək.
Şirniyyat dişlər üçün kişmişdən daha yaxşıdır
Bu təəccüblü ola bilər. Lakin meyvə qəlyanaltıları, çipslər və çörək kimi dişlərinizə ilişən qidalardan imtina edib tez əriyənləri seçmək daha yaxşıdır.
Ağıl dişi
Üçüncü sıra azı diş dəsti (el arasında ağıl dişi adlanır) böyük çənəli əcdadlarımıza kökləri, qoz-fındıqları və yarpaqları çeynəməyə kömək edib. Amma bu gün insanların 35%-i ağıl dişləri olmadan doğulurlar. Onlara sahib olanlar isə tez-tez çıxartdırmağa təşviq olunurlar. Bunun səbəbi ağızlarımızın artıq həmin dişlər üçün çox kiçik olmasıdır.
Diş əti
Hər dişin təxminən üçdə biri diş ətinin altındadır. Bu səbəbdən diş ətini sağlam saxlamaq vacibdir. Diş əti həmişə möhkəm olmalıdır.
Diş minası bədənin ən bərk hissəsidir
Mina dişlərin ən xarici təbəqəsidir və hətta sümüklərinizdən daha güclüdür. Onun əsas məqsədi dişin qalan hissəsini qorumaqdır. Əsasən kalsium və fosfatdan ibarətdir.
Yenilməz deyil
Bununla belə emal dişlərinizi qorumaq üçün olsa belə, yenə də çatlaya bilər. Üstəlik, çürümədən “sığortalı deyil”. Şəkər və turşular, sərinləşdirici içkilər ağızda olan bakteriyalarla qarşılıqlı əlaqədə olur və diş minasına hücum edir ki, bu da diş çürüməsinin başlanğıcıdır.
Çürümə əlamətləri
Diş minası dişlərin ağ görünüşünə qismən cavabdehdir. Çürümüş mina yaşadığınız hər hansı bir ağrı üçün günahkar ola bilər.
Dentin böyüyür, mina böyümür
Dentin minanın altında yerləşən təbəqədir. Sinir siqnallarını və qidalanmanı diş vasitəsilə ötürən kiçik kanallardan və keçid yollarından ibarətdir. Diş minası statik olsa da, dentin həyatı boyu böyüməyə davam edir.
İnsan ağzı 300 növ bakteriyaya ev sahibliyi edir
Ağız boşluğu təxminən 300 müxtəlif növdən ibarət milyonlarla bakteriya ehtiva edir. Onları öldürmək üçün dişləri fırçalamaq, diş ipi və ağız yaxalayıcıdan istifadə etməyi unutmayın.
Diş özünü sağalda bilməz
Dişlər insan bədəninin özünü bərpa edə bilməyən yeganə hissəsidir. Dişlər itirilmiş hissəsini bərpa edə və ya yeni toxuması ilə əvəz edə bilməz.
Karies düşməndir
Müntəzəm olaraq fırçalamasanız və ya diş ipi istifadə etməsəniz, karies daim böyüyür və diş çürüməsinə səbəb ola bilər. O getdikcə sərtləşir və diş daşına çevrilir.
Dişləri kifayət qədər fırçalamırıq
Dişlərimizi fırçalamaq üçün çox vaxt sərf etdiyimiz kimi görünsək də, yenə də kifayət deyil. Orta hesabla bir insan fırçalamaq üçün cəmi 48 saniyə sərf edir. Diş həkimləri ağız təmizliyinə nail olmaq üçün ən azı iki dəqiqə sərf etməyi məsləhət görürlər.
Dişlər sizin haqqınızda hekayələr danışa bilər
Alimlər sadəcə dişlərimizi yoxlayaraq bizim haqqımızda çox şey deyə bilərlər. Onlar bizim neçə yaşında olduğumuzu, nə yeyib-içdiyimizi və hətta Yer kürəsinin harada yaşadığını açıqlayır.
Çoxlu tüpürcək
Bir ömür boyu ağızda iki hovuzu dolduracaq qədər tüpürcək istehsal edilir. Tüpürcək ümumi sağlamlıq üçün çox mühüm rol oynayır. Dişlərdə qalan qida hissəciklərini yuyur. O, həmçinin kalsium və fosfat ehtiva edir ki, bu da qalıqlardakı zərər və çürüməyə səbəb olan turşuları zərərsizləşdirə bilər.
Dişlərinizin arasını təmizləmək də fırçalamaq qədər vacibdir
Fırçalayarkən dişlərimizin hər birinə asanlıqla toxuna bilirik. Ancaq aralarındakı səthlərin də düzgün təmizlənməsi lazımdır. Bu sahə diş minamızın əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edir, ona görə də onu təmiz və sağlam saxlamaq vacibdir.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
