Azərbaycan Respublikası ilə Özbəkistan Respublikası arasında əlaqələr ortaq tarix, mədəniyyət və mənəvi dəyərlər üzərində qurulmuş, illər keçdikcə bu münasibətlər strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə qədər yüksəlmişdir. Bu əməkdaşlığın hüquqi bazasını təşkil edən ikitərəfli sənədlər, münasibətlərin möhkəmlənməsi və gələcəkdə daha da genişlənməsi üçün əsaslı zəmin yaradır. İmzalanmış sazişlər, memorandumlar və əməkdaşlıq protokolları dövlətlərarası münasibətlərin demək olar ki, bütün sahələrini əhatə edir: siyasi, iqtisadi, humanitar, enerji, nəqliyyat, mədəniyyət, təhsil və digər sahələr.
Əsas imzalanmış sənədlər
Azərbaycan ilə Özbəkistan arasında imzalanan sənədlərin sayı 60-dan çoxdur və bu sənədlər qarşılıqlı fəaliyyətin dərinləşməsini təsdiq edir.
1. Strateji tərəfdaşlığa dair Bəyannamə (2022)
2022-ci ilin iyununda Prezident İlham Əliyevin Daşkəndə rəsmi səfəri zamanı Azərbaycan və Özbəkistan arasında “Strateji tərəfdaşlığın dərinləşdirilməsi və genişləndirilməsi haqqında Bəyannamə” imzalanmışdır. Bu sənəd iki ölkə arasında münasibətlərin yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu rəsmi şəkildə təsdiq etmişdir.
2. Ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq sazişləri
Ticarət, investisiya və iqtisadi əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi üzrə bir sıra sənədlər imzalanıb. O cümlədən:
- İqtisadi-ticarət əməkdaşlığı üzrə hökumətlərarası komissiyanın yaradılması haqqında protokol;
- Sərmayələrin təşviqi və qarşılıqlı qorunması haqqında saziş;
- İki ölkənin gömrük orqanları arasında informasiya mübadiləsi üzrə əməkdaşlıq sənədləri.
3. Nəqliyyat və logistika sahəsində sənədlər
Transxəzər nəqliyyat dəhlizinin inkişafı üzrə əməkdaşlıq protokolları və Xəzər dənizində yükdaşımaların sadələşdirilməsi haqqında razılaşmalar ikitərəfli logistik imkanları artırmağa yönəlib.
4. Enerji sahəsində əməkdaşlıq sənədləri
2023-cü ildə enerji təhlükəsizliyi, bərpa olunan enerji mənbələri və energetika sahəsində təcrübə mübadiləsinə dair sənədlər imzalanmışdır. “Azərenerji” ASC ilə Özbəkistanın müvafiq qurumları arasında əməkdaşlıq müqavilələri iki ölkə arasında enerji dialoqunu gücləndirir.
5. Təhsil və elm sahəsində əməkdaşlıq
İki ölkənin ali məktəbləri arasında əməkdaşlıq memorandumu, tələbə və akademik mübadilə proqramları üzrə sənədlər, elm və təhsildə ortaq layihələrə dəstək verilməsi haqqında razılaşmalar imzalanıb. Bundan əlavə, Azərbaycan və Özbəkistan gəncləri arasında mədəniyyət və idman tədbirləri üzrə də əməkdaşlıq protokolları mövcuddur.
6. Mədəniyyət və humanitar sahədə sənədlər
Azərbaycan və Özbəkistan mədəniyyət nazirlikləri arasında imzalanmış əməkdaşlıq sazişi mədəni mübadiləni, incəsənət tədbirlərini və tarixi irsin qorunmasını əhatə edir. 2023-cü ildə Özbəkistanda “Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri”, Azərbaycanda isə “Özbəkistan Mədəniyyəti Günləri” keçirilib ki, bu da sənədlərin real tətbiqinin göstəricisidir.
7. Müdafiə və təhlükəsizlik sahəsində sənədlər
Hərbi təhsil, müdafiə sənayesi və sərhəd təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlığa dair protokollar imzalanmışdır. Bu sənədlər regional sabitliyin qorunması və təhdidlərə qarşı birgə fəaliyyət üçün əsas yaradır.
İmzalanan sənədlər sadəcə hüquqi baza deyil, eyni zamanda qarşılıqlı inam, dostluq və strateji baxışın göstəricisidir. Bu razılaşmalar ölkələrin siyasi iradəsinin, gələcəyə yönəlmiş əməkdaşlıq modelinin bariz nümunəsidir. Hər bir sənəd konkret sahədə inkişaf üçün yeni imkanlar yaradır və iki dövlətin qarşılıqlı maraqlara əsaslanan əməkdaşlığını təsdiq edir.
Azərbaycan və Özbəkistan arasında imzalanmış sənədlər iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq münasibətlərinin davamlı və planlı şəkildə inkişaf etdiyini göstərir. Bu hüquqi baza gələcəkdə daha sıx əməkdaşlıq üçün möhkəm zəmin yaradır və iki xalqın rifahı naminə böyük imkanlar açır. Dostluq, qardaşlıq və qarşılıqlı dəstəyə söykənən bu münasibətlər, ümumtürk birliyinin və regionun sabitliyinin möhkəmlənməsinə də töhfə verir.
Səlbi Əliyeva,
YAP Xətai rayon təşkilatı könüllüsü
