2025-ci il iyulun 4-də Azərbaycan tarixində və diplomatiyasında xüsusi yer tutacaq daha bir önəmli hadisə baş verdi. Qarabağın tacı sayılan və 2023-cü ildə erməni separatçılarından tamamilə azad edilmiş Xankəndi şəhəri ilk dəfə beynəlxalq miqyaslı tədbirə ev sahibliyi etdi. İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) 17-ci Zirvə görüşünün bu şəhərdə keçirilməsi yalnız regional əməkdaşlıq baxımından deyil, həm də Azərbaycanın müstəqillik, suverenlik və bərpa siyasətinin təntənəsi kimi dəyərləndirildi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev bu tədbirdə geniş çıxış edərək həm iştirakçı dövlətlərə ölkədə gedən iqtisadi inkişaf və post-münaqişə dövründə aparılan yenidənqurma işləri haqqında ətraflı məlumat verdi, həm də gələcəyə dair strateji baxışını paylaşdı. Prezident İlham Əliyev çıxışının əvvəlində Xankəndidə keçirilən Zirvə görüşünün tarixi və mənəvi əhəmiyyətinə toxundu. O qeyd etdi ki, İƏT Zirvəsinin Xankəndidə keçirilməsi Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyünü tam şəkildə bərpa etməsinin və bu ərazilərdə bərpa və yenidənqurma işlərinin geniş vüsət almasının beynəlxalq miqyasda qəbul edildiyini göstərir. “Bugünkü Zirvə görüşü tarixə düşəcək. Bu görüş postmünaqişə dövründə ilk dəfə olaraq işğaldan azad olunmuş ərazidə keçirilir. Bu, Azərbaycanın suverenliyinin, siyasi iradəsinin və beynəlxalq əməkdaşlığa sadiqliyinin təcəssümüdür”, – deyə Prezident bildirdi.
Prezident Əliyev çıxışında Ermənistanın 30 il ərzində həyata keçirdiyi işğal siyasətinə və bu müddətdə Azərbaycanın üzləşdiyi ciddi humanitar, sosial və iqtisadi fəsadlara geniş yer ayırdı. Bildirildi ki, həmin dövrdə 1 milyondan artıq azərbaycanlı etnik təmizləməyə məruz qalaraq öz yurdlarından didərgin salınıb. Ermənistan tərəfindən basdırılmış bir milyondan artıq mina, bu gün də insanların həyatını təhdid edir. Müharibədən sonra mina partlayışları nəticəsində 400-dən çox azərbaycanlı həlak olub və ya ağır yaralanıb. Bu faktlar Azərbaycanın bərpa prosesi ilə yanaşı humanitar təhlükəsizlik sahəsində də böyük çətinliklərlə üzləşdiyini göstərir. Azərbaycanın bərpa və yenidənqurma siyasəti çərçivəsində “Böyük Qayıdış” proqramı uğurla icra olunur. Prezidentin sözlərinə görə, artıq 16 şəhər və kəndə keçmiş məcburi köçkünlər qayıdıb və bu sayın yaxın illərdə milyon nəfərə çatması planlaşdırılır. Bu bölgələrdə “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” konsepsiyalarına əsaslanan infrastruktur qurulur, məktəblər, xəstəxanalar, sənaye zonaları tikilir. Prezident bu məsələyə xüsusi vurğu edərək bildirdi:
“Biz bu torpaqlara yalnız ərazilər kimi deyil, mənəvi varisliyimizin simvolu kimi yanaşırıq. Burada həyat yenidən başlayır, burada Azərbaycan dövləti öz gücünü və vətəndaşına olan qayğısını nümayiş etdirir.”
İlham Əliyev çıxışında Azərbaycanın enerji sahəsindəki uğurlarını da xüsusi qeyd etdi. O bildirdi ki, son 20 il ərzində ölkəyə 350 milyard ABŞ dolları məbləğində sərmayə cəlb edilib, bunun yarısı xarici sərmayədir. Bu göstərici Azərbaycanın iqtisadi sabitliyi və investorlar üçün cəlbedici mühit yaratmasından xəbər verir. Bundan əlavə, yaşıl enerji strategiyası çərçivəsində Qarabağ və Şərqi Zəngəzur “yaşıl enerji zonası” elan olunub. Bu ərazilərdə günəş və külək enerjisi potensialı yüksəkdir və bu potensialdan istifadə etməklə Azərbaycan regionun enerji ixracçısı statusunu daha da möhkəmləndirir. Prezident İlham Əliyev çıxışında Azərbaycanı Avrasiyanın əsas nəqliyyat mərkəzlərindən birinə çevirən layihələrə də toxundu. Xüsusilə:
Şərq-Qərb və Şimal-Cənub dəhlizləri;
Yeni dəmir yolları və avtomobil magistralları;
Zəngəzur dəhlizinin açılması perspektivləri...
Bunlar təkcə iqtisadi deyil, həm də siyasi sabitliyin və regional inteqrasiyanın əsas təminatçısı kimi dəyərləndirilir.
Prezident çıxışında İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətləri ilə əlaqələrin genişləndirilməsinin vacibliyini vurğuladı. Azərbaycanın İƏT çərçivəsində həm iqtisadi, həm humanitar, həm də enerji sahəsində birgə layihələrdə iştirak etməyə tam hazır olduğu bildirildi. Əlavə olaraq, Azərbaycanda İƏT-in Təmiz Enerji Mərkəzi və Elmi-Tədqiqat Mərkəzinin yaradılması təşəbbüsü irəli sürüldü. Bu təklif təşkilat tərəfindən böyük rəğbətlə qarşılandı. Prezident İlham Əliyev çıxışında deportasiya olunmuş Qərbi azərbaycanlıların hüquqlarından da bəhs etdi. O vurğuladı ki, artıq bu məsələ beynəlxalq səviyyədə tanınır və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT) bu insanların geri dönüş hüququnu tanıyan sənədi qəbul edib. Bu, Azərbaycanın beynəlxalq arenada diplomatik səylərinin nəticəsidir və humanitar ədalətin təmin olunmasına yönəlib.
İlqar İlyasov,
YAP Laçın rayon təşkilatının sədri
