Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatının (OPEK) və onun müttəfiqlərinin yüksək səviyyəli nazirləri hasilatı azaltmaq üçün cari planlara sadiq qalıblar. Xam neftin qiymətləri İranın İsrailə raket hücumundan sonra potensial böyük hasilatın kəsilməsi ilə bağlı narahatlıqlar səbəbindən yüksəlib.
Bazarlar İranın İsrailə raket hücumundan sonra istehsal niyyətlərini müəyyən etmək üçün çərşənbə günü keçirilən OPEC+ onlayn iclasını yaxından izləyib.
“Financial Times”ın məlumatına görə, qrupun gündəlik hasilatı 5,86 milyon barel azaltmaq üçün hazırkı planında dəyişiklik edəcəyi gözlənilmir, baxmayaraq ki, mənbələr onun dekabr ayından etibarən azalmalardan çıxa biləcəyini göstərir.
Təşkilat daha əvvəl 2025-ci ildə tədarükün artırılması planının bir hissəsi olaraq dekabr ayından birgə hasilatı gündəlik 180 min barel artırmağa razılaşmışdı.
ABŞ-da hasilatın artırılması və neft qiymətlərinin düşməsi fonunda OPEC+ bazar payının və gəlirliliyin azalmasının təzyiqi altında qalmaqdadır. Könüllü istehsalın azaldılması hələ də gözlənilir.
Qeyd edək ki, könüllü hasilatın azaldılmasına üzv ölkələr tam əməl etməyib, İran və Qazaxıstan kimi dövlətlər öz öhdəliklərini yerinə yetirməyib. Bu iki ölkə neft hasilatını sentyabr və oktyabr aylarında gündəlik 123 min barel azalma ilə kompensasiya etməyi öhdəsinə götürmüşdü. Bu kompensasiya ixtisarı yerinə yetirilməyənə qədər OPEC+ hasilatı artıra bilməyəcək.
Bununla belə, vəziyyətə uyğun olaraq İran eyni zamanda neft bazarının tendensiyalarına təsir etməkdə həlledici rol oynayır.
Geosiyasi gərginliyin daha da artması neft qiymətlərini yenidən bahalaşdıra və qlobal inflyasiya proqnozunu çətinləşdirə bilər.
Ötən həftə İranın İsrailə 200-ə yaxın ballistik raket atmasından sonra xam neftin qiyməti qalxıb.
Hələlik neft bazarına təsir məhdud görünür, çünki əksər raketlər İsrail müdafiə qüvvələri tərəfindən ələ keçirilib və yalnız bir nəfərin - İordan çayının qərb sahilində Fələstin vətəndaşının həlak olduğu bildirilir.
Ancaq neft qiymətləri təzyiqlə üzləşə bilər.
Neft bazarları üçün əsas narahatlıq İsrailin İranın neft obyektlərinə cavab zərbələri endirməsi potensialıdır ki, bu da xam neftin qiymətlərini əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldə bilər.
OPEK-in məlumatına görə, İran avqust ayında gündəlik 3,3 milyon barel hasilatı ilə qlobal miqyasda ilk 10 neft hasilatçısı sırasındadır ki, bu da son beş ilin ən yüksək göstəricisidir.
İran hasil etdiyi neftin yarısını ixrac edir ki, bu da qlobal tədarükün təxminən 2%-ni təşkil edir.
Bundan əlavə, İran və İsrail arasında artan hərbi münaqişə ABŞ-ın İran neftinin ixracına qarşı sanksiyalarının bərpasına gətirib çıxara bilər ki, bu da neft qiymətlərinin daha da artmasına səbəb ola bilər.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
