Elm artıq ultra emal olunmuş qidaları ürək xəstəliyi, iltihab, diabet və xərçənglə əlaqələndirib. Lakin Cənubi Florida Universiteti və Tampa Ümumi Xəstəxanasının Xərçəng İnstitutunun apardığı yeni tədqiqatlar kolon xərçəngi şişlərinin özündə iltihabın sübutunu taparaq xərçənglə əlaqəni güclü şəkildə təsdiqlədi.
Tədqiqat həkimlərin xərçəngi necə müalicə etməsi və qarşısının alınması üzərində qurulub. Pəhrizləri ultra emal olunmuş qidalardan uzaqlaşdırmağa və xərçəng riskini aktiv şəkildə azaldan bir pəhrizə keçirməyə dair daha çox sübut var.
Xroniki iltihab-xərçəng əlaqəsi
ABŞ-ın Milli Xərçəng İnstitutuna görə, xroniki iltihab xərçəng üçün ən böyük risk faktorlarından biridir. Məsələn, xoralı kolit və ya Kron xəstəliyi kimi xroniki iltihablı bağırsaq xəstəlikləri olan insanlarda kolorektal xərçəngin inkişaf riski artır.
Bunun səbəbi zamanla xroniki iltihabın hüceyrə mutasiyasına və xərçəngin inkişafı üçün ideal mühitə səbəb olmasıdır.
"Əgər vücudunuz hər gün çox işlənmiş qidalarla bəslənirsə, onun sağalma qabiliyyəti immunitet sisteminin iltihabı və zəifləməsi səbəbindən azalır və nəticədə xərçəngin inkişafına imkan yaranır", -deyə tədqiqatın rəhbəri Timoti Yitman bildirib.
Əvvəlki tədqiqatlar çox güman ki, Qərb pəhrizinin əsas elementləri olan şəkər, duz, doymuş yağlar və trans yağ turşularının yüksək qəbulundan qaynaqlanan ultra emal olunmuş qidaların iltihablı təbiətini müəyyən etmişdir. Bu qidalar xroniki iltihab və kolorektal xərçəngin inkişafı ilə güclü şəkildə əlaqələndirilir.
Xərçəng riski ilə bağlı nə etmək olar?
Tədqiqat xərçəng şişlərində həddindən artıq işlənmiş qidalardan qaynaqlanan iltihab molekullarının artıqlığını aşkar etdiyinə görə, pəhrizdə dəyişiklik bədəninizə xərçəng böyüməsi ilə mübarizə aparmaq üçün ilk addımdır.
Omeqa-3 yağ turşuları bədəninizin düzgün işləməsinə kömək edən əsas doymamış yağları özündə birləşdirir. Klivlend klinikasına görə, onlar xüsusilə gözlərdə və beyində yüksək səviyyədə cəmlənir və ürək-damar və endokrin sistemə həyati dəstək verir.
Yaşamaq üçün lazım olan omeqa-3 miqdarını təbii olaraq istehsal edə bilməzsiniz, buna görə də omeqa-3 ilə zəngin qidalar istehlak etməlisiniz. Bəzi nümunələr bunlardır: Skumbriya, qızıl balıq, çia toxumu, əzilmiş kətan toxumu, qoz.
Bioaktiv lipidlər yediyimiz qidalardan əldə edilən çox kiçik molekullardır və əgər bu molekullar emal olunmuş qida məhsullarından gəlirsə, birbaşa immunitet sistemini balanssızlaşdırır və xroniki iltihaba səbəb olur.
Əvvəlki araşdırmaları dəstəkləyən bu tapıntılarla tibb mütəxəssisləri getdikcə pəhrizin xərçəngi necə müalicə edə biləcəyini və ya qarşısının alınmasını axtarırlar.
"Bu, təbii müalicə proseslərindən istifadə etmək üçün dərmanlardan kənara çıxaraq xərçəng müalicəsində inqilab etmək potensialına malikdir. Xroniki iltihabı aradan qaldırmaq xəstəliklər başlamazdan əvvəl qarşısını almaq üçün vacib bir addımdır”, -Yitman bildirib.
Ultra işlənmiş qidalarla dolu bir pəhriz təkcə xərçəng riskində deyil, diaqnozdan sonra xərçəng hüceyrələrinin böyüməsində də əsas amildir. Pəhrizinizdə uzaq durmalı olduğunuz qidaların bəzi nümunələri bunlardır: dondurma, kolbasa, çipslər, spirtli içkilər, işlənmiş ətlər və davamlı çörək.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
