Xocalı faciəsi, Azərbaycanın tarixində ən dəhşətli və faciəvi hadisələrdən biri olaraq qalır. Bu, 1992-ci ilin fevral ayında, Ermənistanın silahlı qüvvələri və onlara dəstək verən erməni terrorçu dəstələri tərəfindən həyata keçirilmiş bir soyqırım aktıdır. Bu faciə, Azərbaycan xalqının tarixində silinməz izlər buraxmış, həm də beynəlxalq hüquq və insan haqları baxımından ciddi bir məsələni gündəmə gətirmişdir. Xocalı faciəsi, təkcə Azərbaycan xalqı üçün deyil, bütün dünya üçün insanlıq əleyhinə bir cinayət kimi qiymətləndirilməlidir. Xocalı, Qarabağ bölgəsinin ən iri yaşayış məntəqələrindən biri olub, 1992-ci ilə qədər dövrün ən inkişaf etmiş şəhərlərindən sayılırdı. Bu şəhər həmçinin strateji baxımdan vacib bir mövqedə yerləşirdi. Şəhərin azərbaycanlı sakinləri erməni işğalçılarına qarşı müdafiə mövqeyində olsalar da, heç vaxt silah gücü ilə müqavimət göstərməyi niyyətində deyildilər. 1991-ci ildə erməni işğalçıları Xocalıya yaxın ərazilərdə yerləşən Azərbaycan kəndlərini işğal etmiş, lakin Xocalı şəhərini tutmaq hələ mümkün olmamışdı. 1992-ci ilin fevralında, Xocalının işğalı ilə bağlı erməni qüvvələrinin hücumu başlayıb. 25 fevral gecəsi şəhərin əhalisi, əsasən qadınlar, uşaqlar və yaşlılar olmaqla, amansız hücuma məruz qalmışdır. Bu hücumda Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin və Xocalı şəhər sakinlərinin müdafiə cəhdləri nəticəsiz qalır. Erməni silahlı qüvvələri və onların dəstəkçiləri, öz qurbanlarına qarşı müharibə cinayətlərini həyata keçiriblər. Xocalı faciəsi zamanı 613 azərbaycanlı şəhid oldu, 487 nəfər isə ağır yaralandı. Bu şəhidlər arasında 106 qadın, 63 uşaq və 70 yaşlı insan var idi. Həmçinin 1275 nəfər əsir götürülüb, onların arasında uşaqlar, qadınlar və yaşlılar da yer alırdı. Bu insanların əksəriyyəti sonra Ermənistanda əsirlikdə işgəncələrə məruz qalmışdır. Ermənilər tərəfindən həyata keçirilən bu kütləvi qətllər, Azərbaycan xalqı üçün böyük bir travma və yara yaratmışdır. Xocalı faciəsi həm də bir soyqırım aktı kimi qiymətləndirilir, çünki ermənilər birbaşa məqsədli şəkildə Azərbaycan xalqını fiziki olaraq məhv etməyə çalışmışlar. Xocalı faciəsi, dünya ictimaiyyəti tərəfindən ciddi şəkildə pislənilməli idi, amma təəssüf ki, beynəlxalq cəmiyyətin bir çox təmsilçiləri bu soyqırımı gözardı etdilər. Beynəlxalq hüquq və insan haqları təşkilatları, bu faciə qarşısında sükut etdi. Ancaq bu hadisə, Azərbaycanın hüquqi mübarizəsini də gücləndirdi. Xocalı faciəsi, həmçinin Ermənistanın işğalçı siyasətini və törətdiyi cinayətləri ifşa etmək üçün Azərbaycanın beynəlxalq hüquqi platformalarda mübarizəsini davam etdirməsinə səbəb oldu. Bu faciə, yalnız bir tarix hadisəsi deyil, həm də Azərbaycan xalqının qan yaddaşıdır. Hər il fevralın 26-da, Xocalı şəhidlərinin xatirəsi anılır, onların mübarizəsi və həyatı yad edilir. Xocalı faciəsi, insanlıq tarixinə aid bir dəhşət və eyni zamanda insanın müqavimət, qəhrəmanlıq və əzmkarlıq ruhunu əks etdirən bir hadisə olaraq qalacaq. Bizim üçün bu faciə yalnız bir kədər deyil, həm də azadlıq və ədalət mübarizəsinin simvoludur. Hər bir azərbaycanlının ürəyində Xocalı şəhidi, Xocalı uşağı və Xocalı qadını olaraq qəlbində yaşar. Bu faciənin unutulması mümkünsüzdür, çünki o, Azərbaycanın gələcəyinə doğru gedən yolda bəşəriyyətə qarşı işğalçıların törətdiyi cinayətlərə qarşı qətiyyətli mübarizənin işığı olacaqdır. Xocalı faciəsi Azərbaycanın qan yaddaşıdır və bu faciənin unutulmasına heç vaxt imkan vermək olmaz. Azərbaycan xalqı öz faciəsinin ədalətli mühakiməsi və soyqırım aktlarının beynəlxalq hüquq tərəfindən tanınması üçün mübarizəsini davam etdirməli, Xocalı şəhidlərinin əziz xatirəsini daim yaşatmalıdır.

Nicat Quliyev,
Yeni Azərbaycan Partiyası Laçın rayon təşkilatının məsləhətçisi