Xocalı – Azərbaycan tarixinin ən ağrılı səhifələrindən biri, eyni zamanda xalqımızın əyilməz iradəsinin və haqq savaşının simvoludur. 1992-ci ilin fevralında burada baş verən soyqırımı təkcə Azərbaycan xalqına qarşı deyil, bütün bəşəriyyətə qarşı törədilmiş dəhşətli bir cinayət idi. Lakin zaman öz sözünü dedi və Xocalı 2023-cü ildə yenidən öz sahibinə qayıtdı.

1992: Xocalı Soyqırımı – İnsanlıq Əleyhinə Cinayət

1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Ermənistan silahlı qüvvələri keçmiş SSRİ-nin 366-cı motoatıcı alayının dəstəyi ilə Xocalıya hücum etdi. Şəhər tam mühasirəyə alınmış, dinc əhaliyə qarşı misli görünməmiş qəddarlıq törədilmişdi.

Həmin gecə Xocalının 613 sakini amansızlıqla qətlə yetirildi. Onların 106-sı qadın, 63-ü uşaq, 70-i isə ahıl idi. 8 ailə tamamilə məhv edildi, 25 uşaq hər iki valideynini itirdi, 487 nəfər ağır yaralandı, 1275 nəfər əsir götürüldü, 150-dən çox insanın taleyi isə hələ də məlum deyil. Qışın soyuğunda, şaxtalı havada qaçmağa çalışan insanlar dağlarda donaraq həyatlarını itirdilər.

Bu, təkcə bir şəhərin işğalı deyil, bəşəriyyət tarixində az rast gəlinən vəhşilik idi. Xocalı bütün dünyanın gözü qarşısında bir gecədə məhv edildi, lakin illər keçsə də, xalqımız bu qətliamı unutmadı və unutdurmadı.

2023: Xocalının Azadlığı – Tarixi Ədalətin Bərpası

2020-ci ildə başlayan 44 günlük Vətən müharibəsi Azərbaycan Ordusunun böyük qələbəsi ilə başa çatdı. Lakin Xocalı və bəzi digər ərazilər hələ də separatçıların nəzarətində qalırdı. 19-20 sentyabr 2023-cü il tarixlərində isə Azərbaycan Ordusu Qarabağda lokal antiterror tədbirləri həyata keçirdi.

Bu tədbirlər çərçivəsində Xocalı da daxil olmaqla, Qarabağda separatçıların nəzarətində olan bütün ərazilər Azərbaycan Ordusunun tam nəzarətinə keçdi. Antiterror tədbirləri qısa müddət ərzində yüksək dəqiqliklə və minimal itki ilə həyata keçirildi. Nəticədə qanunsuz erməni silahlı birləşmələri tam tərk-silah olundu və separatçı rejim ləğv edildi. Azərbaycan öz suverenliyini tam bərpa etdi və Xocalı 31 ildən sonra azadlığa qovuşdu.

Xocalının Yeni Həyatı: Yenidənqurma və Qayıdış

Bu gün Xocalı yenidən qurulur. İşğal illərində dağıdılmış şəhər yenidən inşa edilir və burada müasir infrastruktur yaradılır. Azərbaycan dövləti Xocalının əvvəlkindən daha güclü və daha gözəl bir şəhərə çevrilməsi üçün genişmiqyaslı bərpa işlərinə başlayıb.

Doğma torpaqlarına qayıtmaq üçün illərlə gözləyən Xocalı sakinləri artıq öz evlərinə geri dönməyə hazırlaşırlar. Burada yeni yaşayış binaları, məktəblər, xəstəxanalar, sosial obyektlər tikilir. Xocalı artıq yalnız faciənin yox, həm də qələbənin, yenidən doğuluşun simvoluna çevrilir.

Xocalının azad olunması şəhidlərimizin ruhuna bir təsəllidir. Xocalı – artıq işğalın deyil, qələbənin şəhəridir!

Tural Qoca