Mistik komponenti olmayan bu mağaralar planetdə mövcud olan ən qədim mağara sistemi sayılır. Mpumalanqadakı (Cənubi Afrika) Sudvala mağaraları insanlara məlum olan ən qədim mağaralardır. Onların yaranması 240 milyon il əvvəl qrunt sularında təbii olaraq meydana gələn turşunun Kembriyə qədərki dolomit qayasında çatlaqlar və oynaqlardan damcılanması ilə başlayıb. Bu inanılmaz uzun dövrü müəyyən bir kontekstdə nəzərdən keçirsək, mağaraların yarandığı dövrdə Afrika hələ də müasir Cənubi Amerika, Afrika, Ərəbistan, Madaqaskar, Hindistan, Avstraliya və Antarktidanın daxil olduğu super qitə olan Qondvananın bir parçası idi.

Girişin yaxınlığında diametri 70 metr, hündürlüyü 37 metr olan kamera var. O, “Ouen Hall” adlanır və Filip Rudolf Ouenin adını daşıyır. 1965-ci ildə o, mağaraların yerləşdiyi ərazini alıb və insanların istifadəsinə verib.

Bu mağara sistemində bir çox başqa maraqlı yerlər var. Burada qəribə strukturlar da var - Samson Sütunu, Loveld Raketi və Skriminq Monster kimi maraqlı adları olan stalaqmitlər və stalaktitlər doludur. Onların formalaşması 140-200 milyon il əvvəl başlamışdır. Burada stalaktitin böyümə sürəti çox aşağıdır və hər 100 ildə təxminən 2,5 santimetr təşkil edir. Digər gizli guşələr və qəribə arxlar "Şeytanın emalatxanası" və "Nağıllar ölkəsi" kimi maraqlı adlara malikdir. Bir otağın tavanındakı təbii naxış isə "Afrika xəritəsi" kimi tanınır.

İbtidai mikrob növləri və bir neçə yüz at nalı yarasasının koloniyasından başqa Sudvala mağaralarında həyat çox “seyrəkdir”.
Ancaq burada insan izlərinə də rast gəlinir. Homo cinsinin ən erkən nümayəndələrindən biri olan Homo habilis, təxminən 1,8 milyon il əvvəl bu mağaralarda yaşayıb. Mağaraların içərisindən ən sadə daş alətlər tapılmışdır.

Mağaralar daha sonra İkinci Boer müharibəsi (1899-1902) zamanı burlar tərəfindən sursat anbarı kimi istifadə edilmişdir. Müharibənin sonunda prezident Pol Krugerin qızılları ingilislərdən qorumaq üçün mağaralarda xəzinə gizlətdiyi barədə şayiələr yayıldı. “Kruger Milyonları” kimi tanınan xəzinə bugünkü məzənnə ilə təxminən 500 milyon ABŞ dolları dəyərində qiymətləndirilir. Ancaq həmin qızıl sikkələr heç vaxt tapılmayıb.

1970-ci illərdən etibarən Sudvala mağaralarının əsas otağı konsert zalı kimi istifadə edilir. O, 500 nəfərlikdir və sehrli akustikaya və mülayim temperatura malikdir. Bu, mənşəyi hələ də məlum olmayan təmiz hava axını sayəsində əldə edilir.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”