Müasir dövrdə hər bir dövlətin dayanıqlı inkişafı yalnız daxili potensialdan deyil, həm də beynəlxalq tendensiyaları düzgün qiymətləndirmək bacarığından asılıdır. Qloballaşan dünya iqtisadiyyatı, texnoloji inqilablar və regional inteqrasiya prosesləri ölkələri daha çevik və adekvat inkişaf strategiyaları tətbiq etməyə məcbur edir. Adekvat inkişaf, sadəcə iqtisadi artım deyil, həm də sosial, ekoloji və siyasi sahələrdə tarazlı inkişaf deməkdir. Bu baxımdan beynəlxalq tendensiyaların izlənməsi və onlardan səmərəli istifadə, hər bir ölkənin uzunmüddətli uğurunun əsas şərtlərindəndir.

Beynəlxalq tendensiyaların iqtisadi inkişafda rolu

Qloballaşma və beynəlxalq ticarətin artması dünya ölkələrini iqtisadi baxımdan daha sıx bağlı edir. Beynəlxalq tendensiyalar, məsələn, yeni texnologiyaların tətbiqi, enerji resurslarından səmərəli istifadə və rəqəmsal transformasiya, ölkələrin iqtisadi siyasətinə birbaşa təsir edir. Bu proseslər ölkələrə bazar meyllərini və rəqiblərin strategiyalarını izləmə imkanı verir, həmçinin iqtisadi sahədə riskləri azaltmağa və gələcək inkişafı proqnozlaşdırmağa şərait yaradır.

Məsələn, inkişaf etmiş ölkələrdə yaşanan rəqəmsal transformasiya, süni intellekt və avtomatlaşdırma texnologiyalarının tətbiqi digər ölkələr üçün də vacib bir göstərici rolunu oynayır. Adekvat inkişaf üçün bu tendensiyaları izləmək və milli strategiyalara uyğunlaşdırmaq vacibdir.

Sosial sahədə adekvat inkişaf

Beynəlxalq tendensiyalar yalnız iqtisadi sahəni deyil, sosial sahəni də formalaşdırır. Dünyada təhsil, səhiyyə və sosial təminat sahəsində tətbiq olunan innovativ yanaşmalar ölkələr üçün əhəmiyyətli təcrübə mənbəyidir. Adekvat inkişaf üçün sosial siyasət beynəlxalq standartlar əsasında qurulmalı, vətəndaşların rifahı, əmək bazarının tələbləri və təhsil sistemi bir-biri ilə uyğunlaşdırılmalıdır.

Məsələn, Avropa İttifaqının təcrübəsi göstərir ki, uzunmüddətli inkişaf üçün insanların peşə bacarıqlarının yüksəldilməsi, sağlam həyat şəraitinin təmin edilməsi və sosial ədalətin qorunması vacibdir. Bu təcrübə ölkələr üçün model ola bilər və milli strategiyalarda əks olunmalıdır.

Ekoloji və texnoloji istiqamətlərdə adekvat inkişaf

Beynəlxalq tendensiyaların izlənilməsi ekoloji və texnoloji sahələrdə də ölkələrin inkişafını dəstəkləyir. Qlobal iqlim dəyişiklikləri, ətraf mühitin qorunması və yaşıl enerji texnologiyalarının tətbiqi kimi məsələlər, beynəlxalq gündəmin prioritetləri sırasındadır. Adekvat inkişaf üçün dövlətlər bu tendensiyaları diqqətlə analiz etməli, milli qanunvericilik və layihələrdə əks etdirməlidirlər.

Texnologiya sahəsində isə innovasiya və tədqiqat işləri beynəlxalq bazarda rəqabət qabiliyyətini artırır. Ölkələr bu tendensiyaları izləyərək startap ekosistemlərini dəstəkləməli, elmi-tədqiqat müəssisələrinə investisiyaları artırmalı və texnoloji transfer mexanizmlərini tətbiq etməlidirlər.

Beynəlxalq əməkdaşlığın rolu

Adekvat inkişaf yalnız daxili siyasətlə təmin edilə bilməz. Beynəlxalq əməkdaşlıq, iqtisadi və texnoloji tərəfdaşlıqlar, ticarət razılaşmaları və diplomatik münasibətlər ölkələrin inkişaf strategiyasının əsas komponentlərindəndir. Beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və təcrübə mübadiləsi, milli inkişaf proqramlarının effektivliyini artırır və dövlətlərin qlobal siyasətdə mövqelərini gücləndirir.Məsələn, regional enerji layihələri və nəqliyyat koridorları, eləcə də beynəlxalq investisiya təşəbbüsləri ölkələrin inkişafına əlavə dəyər qatır. Bu əməkdaşlıqlar həm də texnologiya transferi, bilik mübadiləsi və maliyyə dəstəyi imkanlarını artırır.Beynəlxalq tendensiyaları nəzərə alan adekvat inkişaf, hər bir dövlət üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. Bu, sadəcə iqtisadi göstəricilərə fokuslanmaq deyil, həm də sosial, ekoloji və texnoloji sahələrdə davamlı və tarazlı inkişaf deməkdir. Ölkələr qlobal dəyişiklikləri izləyərək və beynəlxalq təcrübələri milli strategiyalara tətbiq edərək, gələcəkdə dayanıqlı və rəqabətqabiliyyətli dövlət qurmaq imkanına malikdirlər.

Azərbaycan üçün də bu prinsip həyati əhəmiyyət daşıyır. Ölkəmiz beynəlxalq əməkdaşlıqları, texnoloji inkişafı və sosial sahədə innovasiyaları diqqətlə izləyərək, milli inkişaf strategiyasını qlobal tendensiyalara uyğun qurur. Beləliklə, beynəlxalq tendensiyaları nəzərə alan adekvat inkişaf, ölkəmizin davamlı və tarazlı inkişafına təkan verir, gələcək nəsillər üçün güclü və sabit dövlət mirası yaradır.

Aydan Dilqəmli,
YAP Xətai təşkilatının fəalı