27 sentyabr - Anım Günü

İki əsrdən çoxdur ki, qonşuluğumuzda yaşayan əsli-nəsli, kökü-zatı bilinməyən ermənilər bizə qarşı düşmənçilik aparmaqla məşğuldurlar. Çar Rusiyası dövründə qədim və tarixi Azərbaycan torpaqlarına köçürülən bu zatı-qırıqlar öz mənfur hərəkətlərini bu günə qədər davam etdirirlər. Əlbəttə ki, özlərinin gücünə yox, havadarlarının, onları tula hesab edib bizim üstümüzə qısqırdan, onların qabağına sümük atıb şirnikləndirən digər “qonşularımızın” hesabına bizim ərazilərimizdə özlərinə hələ dövlət də qurublar.

Tarixə nəzər salsaq görərik ki, erməni qəsbkarları 1905-1907-ci və 1918-ci illərdə yüz minlərlə soydaşımızı vəhşicəsinə qətlə yetiriblər. Təkcə 1918-1920-ci illəri xatırlayaq. Bu illərdə erməni silahlı quldur dəstələri xüsusi qəddarlıq törədərək İrəvanda, Dərələyəzdə, Zəngəzurda, Göyçədə, Tiflisdə, Naxçıvanda, Bakıda, Gəncədə, Şamaxıda, Qubada, Lənkəranda, Qarabağda, Muğanda, Göyçayda on minlərlə dinc azərbaycanlını yaşadıqları yerlərdən qovublar. Bütün bunlarla kifayətlənməyən vandallar soydaşlarımıza əzablı işgəncələr verərək yurd-yuvalarını dağıdıb yerlə yeksan ediblər.

Bu proses hətta sovet dövründə də davam edib. Dirsəyə qədər əli azərbaycanlıların qanına bulaşmış qoca Kreml tülküsü Anastas Mikoyanın planı əsasında kremlin daşnak-bolşevik  qruplaşması satın alınmış tarixçi-alimlərin və simasız siyasətçilərin təhriki ilə 1948-1953-cü illərdə 150 min azərbaycanlı öz tarixi dədə-baba torpaqlarından deportasiya olunaraq Azərbaycanın Kür-Araz düzənliyində yerləşdiriliblər. Səbəb isə Qərbi Azərbaycan ərazisindən azərbaycanlıları qovmaqla oranın guya ermənilərə məxsus olması görüntüsü yaratmaq idi.

1988-ci ildə yenə də ermənilər Qorbaçovun və onun ətrafının xəyanətkar, ikiüzlü hərəkətlərindən, eləcə də SSRİ-nin dağılma ərəfəsində olduğundan istifadə edərək Ermənistanda yaşayan 250 min azərbaycanlını amansızcasına öz doğma yurd-yuvalarından qovublar.

Bu azğınlıqlardan gözləri doymayan zatı-qırıq ermənilər Qarabağ hadisələrini törətmiş və “dənizdən dənizə Ermənistan” adlı sərsəm ideyalarını həyata keçirməyə çalışıblar. Bunun nəticəsində də neçə-neçə kənd-şəhərlərimiz dağıdılmış, on minlərlə günahsız insanlarımız öldürülmüş, yüz minlərlə azərbaycanlımız öz doğma torpaqlarından didərgin düşmüşlər.

Bu mənfur düşmənlərimizin həyata keçirdikləri soyqırımı siyasətinə ilk dəfə ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən siyasi-hüquqi qiymət verilmiş və həmin faktlar beynəlxalq aləmin nəzərinə çatdırılmışdır. Məhz Ulu Öndərin imzaladığı Fərman ilə 31 mart tarixi Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü elan edilmişdir.

Xarici havadarlarının köməyilə silahlanan ermənilər Azərbaycan ərazisinin 20 faizini işğal etmişdilər. İşğal zamanı əvvəlki dövrlərdə olduğu kimi yaşayış məntəqələri viran edilmiş, dinc əhali vəhşicəsinə qətlə yetirilmişdi. Başlıbel, Ağdaban və Baqanis-Ayrım kəndlərində törədimiş vəhşilklər erməni faşizminin əsl simasını açıb göstərir.

Xocalı qətliamı dinc azərbaycanlılara qarşı törədilən qətliamlar içərisində öz dəhşəti və qəddarlığına görə seçilir. Xocalı soyqırımı qeyri-insani cəza üsullarına görə bəşər tarixində bir vəhşilik aktıdır. Bu soyqırımı eyni zamanda bütün bəşəriyyətə qarşı cinayətdir.

Bəs bütün bu vəhşiliklərin, bu qətliamların və viran edilmiş ərazilərin müqabilində dünya birliyi, beynəlxalq təşkilatlar və planetimizin “haqq-ədalət qoruyucuları” niyə susur və özlərini görməzliyə vururdular? Niyə ermənilərə “gözünüz üstə qaşın var” deyən tapılmırdı? Şair necə də dəqiq ifadə edib:

Hüquq donub, haqq batıb, dünya eşitmir kardı.

Qatilə dur deməyən, özü də günahkardı.

Otuz il qara duman donubdur üstümüzdə.

Sanki görmür kor gözü - Vətənimdir burası. (Sabir Rüstəmxanlı)

24 mart 1992-ci ildə ATƏM-in (indiki ATƏT) Minsk Qrupu deyilən bir qurum təsis olundu. Bu qurum Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması üçün çalışmalıydı. Əslində necə oldu? 29 illik fəaliyyət məsələnin həllinə yox, dondurulmasına gətirib çıxarırdı. Ən dözülməzi o idi ki, həm işğalçıya, həm də işğala məruz qalmış tərəfə eyni münasibət bəslənilirdi.

Baxmayaraq ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərindən dərhal çıxarılmasını tələb edən 4 qətnaməsi var idi. Bu qətnamələr 27 il kağız üzərində qaldı və icra olunmadı.

Bu cəzasızlığı və özünə qarşı “isti” münasibəti görən düşmən daha da azğınlaşırdı. Iştah diş altındadır, deyiblər. 90-cı illərdə havadarlarının köməyilə torpaqlarımızı zəbt edən mənfur düşmən işğalçı siaysətini davam etdirir, təmas xətti boyunca yaşayan dinc əhalimizə mütəmadi olaraq atəş açır, yeni torpaqlar, yeni ərazilər işğal etmək istəyirdilər.

2016-ci il aprel və 2020-ci il iyul döyüşlərindən düşmən nəticə çıxarmadı. Azərbaycana qarşı təxribatları, diversiyaları davam etdirən ermənilər qızışdırıcı bəyanatlar verərək bizim hisslərimizlə oynayırdılar. Onların fikri əvvəlki illərə gedirdi, elə bilirdilər ki, Azərbaycan XX əsrin 90-cı illərindəki kimi onların qarşısında aciz qalacaq.

Növbəti dəfə - 2020-ci ilin 27 sentyabr tarixində Azərbaycanın yaşayış məntəqələrinin və döyüş mövqelərinin şiddətli artilleriya atəşinə tutulması nəticəsində 11 dinc sakinimiz, o cümlədən 2 uşağımız həlak olanda, artıq gözləməyin yeri qalmamışdı. Bıçaq sümüyə keçmişdi. Düşməni artıq yerindəcə məhv etmək, onun təcavüzünə son qoymaq məqamı yetişmişdi.

Məkrli düşmənin bu hərbi təxribatını dəf etmək məqsədilə Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev 27 sentyabr 2020-ci il tarixində dərhal bütün cəbhə boyu əks-hücum əməliyyatlarına başlamaq haqqında əmr verdi.

Beləliklə də, Azərbaycan Ordusu Müzəffər Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə 44 günlük müharibə ərzində ölkəmizin ərazi bütövlüyünü, tarixi ədaləti və beynəlxalq hüququ bərpa etdi!

2020-ci il, artıq tarixə çevrilib. Bu, təbiidir. Çünki bütün günlər, aylar, illər, əsrlər yaşanır və son nəticədə tarixə qovuşur. 2020-ci ilin Azərbaycan tarixində xüsusi yeri var. Çünki 2020-ci il Azərbaycan xalqını 30 il həsrətində olduğu torpağa qovuşdurdu. 2020-ci il bütün azərbycanlıların və Azərbaycansevərlərin yaddaşında əbədi həkk olunacaq. Buna şübhə yoxdur.

2020-ci il həm də iki əsr - 200 ildən artıq bir müddət ərzində bizi rahat yaşamağa qoymayan, mütəmadi olaraq torpaqlarımıza göz dikən, dinc insanların ölümünə bais olan məkrli düşməni rəzil günə saldığımız il kimi tarixə düşəcək.

Bir sözlə, 2020-ci il bir əsrə bərabər olacaq bir tarixdir. Hələ neçə-neçə əsr 2020-ci il haqqında danışılacaq. Çünki 2020-ci il dedikdə sentyabrın 27-si və noyabrın 8-i yada düşəcək.

Bu tarixi bizə Vətən uğrunda öz canlarını fəda edən Şəhidlərimiz bəxş etdilər.

Bu tarixi bizə Vətən uğrunda öz sağlamlıqlarını itirən Qazilərimiz bəxş etdilər.

Bu tarixi bizə Vətən uğrunda vuruşan müharibə iştirakçılarımız bəxş etdilər.

Bəli, məhz Şəhidlərimiz, Qazilərimiz və müharibə iştirakçılarımız Azərbaycan adlı dövlətə, Azərbaycan adlı xalqa böyük fəxarət yaşatdılar.

27 sentyabr tarixi bizə nə verdi?

27 sentyabr tarixində başlanan haqq uğrunda Vətən Müharibəsinin Zəfəri bizə iki əsr ərzində yaşadığımız ağrıları unutdurdu. Nəhayət ki, biz öz qısasımızı aldıq.

27 sentyabr tarixi Azərbaycan xalqının gücünü, milli həmrəyliyini, dövlət və xalq birliyini bir daha bütün dünyaya göstərdi.

27 sentyabr tarixi Azərbaycan vətəndaşlarının necə nəhəng xarakterə malik olduqlarını, özlərində necə mühüm müsbət keyfiyyətləri birləşdiklərini bir daha bütün dünyaya bəyan etdi.

27 sentyabr tarixində biz Azərbaycan xalqının və dövlətinin möhtəşəm qüvvəsinin şahidi olduq.

Prezident İlham Əliyev “Qarabağ Azərbaycandır və nida” deməklə bütün xalqı bir amal, bir məqsəd uğrunda vuruşmaq üçün ayağa qaldırdı. Şair necə də dəqiq ifadə edib:

...Ancaq birdən göylərdən bir şimşək çaxıb keçdi,

Həqiqət min yalanı yandırıb, yaxıb keçdi.

Savaş deyən sərkərdə milləti oyandırdı,

Hər ürəkdə ümiddən çilçıraqlar yandırdı. (Sabir Rüstəmxanlı)

27 sentyabr tarixinin qəlbləri kövrəldən ifadələri heç vaxt yaddan çıxmayacaq: ...Müharibəyə nəvəsini yola salmış nənə zəng edib ona deyir: “Canavar kimi parçala düşməni”. Oğlunu döyüşə göndərən ana oğluna “Heç olmasa düşmənin bir tankını vur!” deyir. Oğlu döyüşdə şəhid olan ana “Sənə həyatımı halal edirəm, ölümün mübarək, oğul!” deyir. Bir şəhid anası o biri şəhid anasına deyir: “Səni təbrik edirəm.”...  Belə qürurverici hadisələrə çox rast gəldik 44 günlük müharibədə. Bu da səbəbsiz deyildi. Xalqımızda Vətən sevgisi çox güclü idi.

Bəli, biz Qələbəni ürəyində coşqun Vətən sevgisi olan, qanında milli ruh axan, Vətən uğrunda ölümə getməyə hazır olan gənclərimizin qəhrəmanlığı, canı və qanı hesabına qazandıq.

Vətən sevgisi, milli ruh o vaxt mükəmməl şəkildə təzahür edir ki, bu hiss həmin insanların hər bir hərəkətində, hər bir addımında, hər bir sözündə özünü göstərsin. Bu hisslər 44 günlük müharibədə bizim əsgər-zabitlərimizin döyüş əzmində özünü göstərdi.

Şəhidlərimiz bizlərə ən böyük xoşbəxtliyi yaşatdılar, özləri şəhadətə qovuşdular, Şəhidlik Zirvəsinə ucaldılar. 

Hər il sentyabrın 27-si Azərbaycan Respublikasının işğal altında olan torpaqlarının azad edilməsi uğrunda həlak olmuş şəhidlərin xatirəsini yad etmə günü - Azərbaycan Respublikasında Anım Günüdür. Bu addım şəhid ruhlarına, şəhidlərin doğmalarına ali ehtiramın göstəricisidir.

 Təkcə 27 sentyabr tarixində deyil, hər an, hər zaman bizim qəlbimizdə, bizim yaddaşımızdadır Şəhidlər!

Hər şəhid - zirvəsi göyü dələn dağ,

Köksündə azadlıq çağlayan bulaq.

Qırılan hər ömrün sonu Qarabağ,

Gələcək o xoşbəxt sona borcludur. (Təranə Turan)

Vətən müharibəsində qəhrəmancasına döyüşmüş, Azərbaycan Bayrağını işğaldan azad edilən torpaqlarımızda dalğalandırmış, ölkəmizin ərazi bütövlüyü yolunda canlarını fəda etmiş əsgər və zabitlərimizin, bütün şəhidlərimizin ruhları qarşısında dərin ehtiramla baş əyirik!

Azad Abdullayev,
Astara Pedaqoji Kollecinin müəllimi, qabaqcıl təhsil işçisi