Bu günlərdə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev “Russia Today” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinin baş direktoru Dmitri Kiselyova müsahibə verib. Həmişə olduğu kimi, prezidentin səsləndirdiyi tezislər regionda və dünyada mövcud vəziyyətə konseptual baxışı, gələcək dəyişikliklərin perspektivlərini əks etdirirdi. Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin vəziyyətini müsbət qiymətləndirən Əliyev rusiyalı jurnalistin Rusiya ilə NATO arasında müharibə riski və hadisələrin belə inkişafında Azərbaycanın siyasəti ilə bağlı narahatedici sualına toxunub. Əliyev ümidvar olduğunu bildirib ki, bütün tərəflər üçün fəlakətli nəticələri nəzərə alaraq, həmçinin Vaşinqton, Moskva və digər paytaxtlardakı liderlərin müdrikliyinə arxalanaraq belə bir ssenari baş tutmayacaq. Eyni zamanda, o əlavə edib ki, bu ümid Donald Trampın seçilməsi ilə daha da güclənir, onun seçki bəyanatları və əvvəlki vəzifəsi Ağ Evin geosiyasi təlimatlarında qarşıdan gələn dəyişikliyi göstərir. Prezidentin fikrincə, Azərbaycan özünəməxsus statusunu nəzərə alsaq, gərginliyin aradan qaldırılmasına öz töhfəsini verə bilər: həm Qərbdə, həm də Şərqdə ölkəmiz tamamilə müstəqil oyunçu kimi qəbul edilir: Xarici siyasətinin xüsusiyyətlərinə görə istər Qərbdə, istərsə də Şərqdə Azərbaycan müstəqil xarici siyasət yürüdən tamamilə müstəqil aktor kimi qəbul edilir. Həm də ona görə ki, bu, eyni zamanda, həm Rusiyanın, həm də NATO üzvü Türkiyənin müttəfiqi olan yeganə ölkədir. Dünyada ikinci belə ölkə yoxdur. Daha sonra Dmitri Kiselev Rusiya ictimaiyyətini açıq-aydın narahat edən bir sual verdi, yəni: Azərbaycanda türk hərbi bazasına ehtiyac varmı? İlham Əliyev cavab verdi ki, Türkiyə ilə Azərbaycan arasında Müttəfiqlik Bəyannaməsində təhlükə və ya təcavüz zamanı qarşılıqlı hərbi yardımı nəzərdə tutan bənd olduğundan belə bazaya ehtiyac yoxdur. Bu dürüst və əhatəli cavab Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərin mahiyyətini ortaya qoyur - iki qardaş ölkə xarici təcavüz zamanı bir-birinin köməyinə gəlməyi öhdəsinə götürür, lakin onların birliyi üçüncü ölkələrin təhlükəsizliyini təhdid etmir.
Müsahibə zamanı əsas müzakirə bloklarından biri bu ölkənin qərbyönlü kursu prizmasından Ermənistanla sülh yolu ilə nizamlanması məsələsi olub. Əliyev qeyd edib ki, Fransa, Hindistan və ABŞ-dan Ermənistana hücum silahlarının verilməsi Azərbaycanın təhlükəsizliyini təhdid edir və İrəvanda revanşist əhval-ruhiyyədən xəbər verir. Ermənistanın militarist kursuna cavab Azərbaycanın 2025-ci il üçün müdafiə büdcəsində rekord artım oldu. Prezident Əliyev onu da qeyd edib ki, silahlı təxribat olarsa, Ermənistana heç kim kömək etməyəcək, necə ki, onlar nə 2020-ci ildə, nə də 2023-cü ildə kömək etməyiblər. Daha sonra Əliyev sülh müqaviləsi layihəsinin on yeddi bənddən iki bəndinin mahiyyətini açıqladı, hansı ki, hələlik razılıq əldə olunmayıb - bu, birincisi, bir-birinə qarşı beynəlxalq iddialardan imtina, ikincisi, nümayəndələrin yerləşməməsidir. sərhəddəki digər ölkələrin AB casus missiyasını nəzərdə tutur. Bundan əlavə, prezident qeyd edib ki, “erməni tərəfinin görməli olduğu” daha iki məqam var. Birincisi, konstitusiyanızı dəyişdirin, çünki orada Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları var. İkincisi, Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə aktuallığını itirmiş ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvinə razılıq verməkdir. Beləliklə, məlum oldu ki, əgər ilk iki bənd - iddiaların rədd edilməsi və üçüncü dövlətlərin nümayəndələrinin sərhəddə yerləşməməsi ilə bağlı - sülh müqaviləsinin məzmunu kontekstində müzakirə olunarsa, digər iki bənd - Ermənistan Konstitusiyasına düzəliş və ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğvi - saziş layihəsində birbaşa əksini tapmayıb, lakin Bakının onu imzalaması üçün ilkin şərtdir. Qarabağ erməniləri ilə bağlı sualı cavablandıran Əliyev qısaca olaraq Bakının 2023-cü ilin sentyabrında keçirilən antiterror əməliyyatından əvvəl reinteqrasiya planını necə ictimaiyyətə təqdim etməsindən danışıb və buna erməni ictimaiyyəti tərəfindən heç bir reaksiya verilməyib. Bundan əlavə, prezident Ermənistandan deportasiya edilmiş 300 minə yaxın azərbaycanlının probleminin müzakirə edilməsinin vacibliyini vurğulayıb. “Biz hələ də Ermənistan rəhbərliyindən azərbaycanlıların öz tarixi torpaqlarına reinteqrasiya prosesinə necə baxdıqları ilə bağlı cavab almamışıq. Düşünürəm ki, bu iki proses paralel şəkildə getsə, bu, dünya üçün daha da yaxşı sosial atmosfer yaradacaq. Çünki sülh təkcə sülh müqaviləsinin imzalanması deyil, həm də ictimai konsensusdur”.
Digər mühüm mövzu COP29 iqlim konfransı oldu. Azərbaycan COP29 konfransını qısa müddət ərzində uğurla təşkil etmişdir. Dövlət başçısı orada əldə olunmuş tarixi razılaşmaları, eləcə də bu sammitin yüksək səviyyədə təşkilini qeyd edərək, iqlim konfransı kontekstində Amerika və Fransanın aparıcı nəşrləri tərəfindən ölkəmizə qarşı həyata keçirilən qarayaxma kampaniyasından da danışıb. Qərb mediasının "petrostate" kimi qərəzli yanaşmaları ikili standartlardan və qərəzli yanaşmadan başqa bir şey deyil. Lakin prezident bir cümlə ilə bu kampaniyanın təsirini lakonik şəkildə ifadə etdi: “Çətinlik yaratmadı, sadəcə olaraq ikrah və ikrah hissi yaratdı”. Buna baxmayaraq, konfransın yüksək səviyyədə keçirilməsi Azərbaycanın beynəlxalq arenada təşkilati qabiliyyətini nümayiş etdirmişdir.
Jurnalistə Bakının anti-müstəmləkəçilik gündəmi barədə danışan Əliyev bunun sadəcə Fransanın anti-Azərbaycan siyasətinə cavab olmadığını və bunun daha dərin xarakter daşıdığını vurğulayıb: “Onların kolonial keçmişinə gəldikdə, bəziləri bunu bizim cavabımız kimi qiymətləndirirlər, amma zənnimcə, bu məsələ ola bilər ki, daha dərin xarakter daşıyır. Əgər ən başlanğıcda haradasa, necəsə bu məsələni nəzərdən keçirmək mümkün idisə, indi bu mövzuya dərindən nüfuz etdiyimiz, fransız kolonializminin iyrənc simasını gördüyümüz, bizim nümayəndələrimizin fransız koloniyalarının sakinləri ilə fəal ünsiyyət saxladıqları, - həm onların ölkələrində, həm Bakıda, həm də digər məkanlarda, - vaxtda, əslində, biz görürük ki, uzun illər ərzində dünya ictimaiyyətindən nələri gizlədiblər. Nə üçün? Çünki heç kim bununla maraqlanmaq istəmirdi. Heç kim başının ağrımasını istəmirdi. Çünki onlar şantaj edirlər. Hətta bizim münasibətlərimiz soyuq müharibə fazasına daxil olduqda əvvəlcə bizə mesajlar gəlirdi ki, “unutmayın, biz böyük ölkəyik”.
Prezident Əliyev daha sonra prezident Makronun dövründə Beşinci Respublikanın xarici siyasət fiaskosunun xoşagəlməz mənzərəsini təqdim edərək, Afrikadan tutmuş Gürcüstana qədər müxtəlif regionlarda bir-birinin ardınca uğursuzluqları qeyd etdi və “Azərbaycana qarşı dişlərini qırdıqlarını” qeyd etdi. Prezident İlham Əliyev Moody's tərəfindən Fransaya verilən reytinqi açıqladı: “ Baxın, “Moody`s” Fransanın reytinqini aydan-aya aşağı salır. Artıq “Triple-A”ya çatıb, orada kiçik “A” mövcuddur. Çox kiçik, güclə görünən”. Beləliklə, prezidentin sözləri onu göstərir ki, Makronun dövründə Azərbaycan-Fransa münasibətləri çətin ki, normallaşsın. Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, İkinci Dünya müharibəsindən sonra formalaşmış reallıqlar və qaydalar artıq keçərli deyil. Müasir dünyada güc amili yenidən ön plana çıxır və dəyişən şəraitə uyğun hərəkət edən ölkələr daha təhlükəsiz mövqedədir. Azərbaycan öz müstəqil siyasətini qoruyaraq və reallıqları nəzərə alaraq, bu mürəkkəb beynəlxalq mühitdə uğurla irəliləyir. Beləliklə, Prezident İlham Əliyevin müsahibəsində vurğulanan məqamlar, Azərbaycanın müstəqil siyasət yürütməklə regional və qlobal sabitliyə töhfə vermək əzmini və iki ölkə arasında müttəfiqlik münasibətlərinin yüksək səviyyəsini bir daha təsdiqləyir.
Bütövlükdə, Prezident Əliyevin cavabları regionun gələcək inkişafı ilə bağlı nikbin əhval-ruhiyyə doğurmuş, eyni zamanda, bütün sağlam düşüncəli insanları öz şəxsiyyətləri və suverenliyi uğrunda yorulmadan mübarizə aparmağa çağırmışdır.
Hicran Hüseynova,
Milli Məclisin komitə sədri, professor
