Ötən il ÜDM 4,1 faiz artaraq 126,3 milyard manata yüksəlib

Azərbaycanın 2022–2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf strategiyası ölkənin dünya miqyasında artan iqtisadi gücünü, maliyyə dayanıqlığını və strateji mövqeyini əhatə edir. Ölkəmizin enerji resurslarından səmərəli istifadə etməsi, Cənub Qaz Dəhlizi kimi layihələrlə qlobal enerji təhlükəsizliyində mühüm rol oynaması, eyni zamanda, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizlərində əsas aktorlardan birinə çevrilməsi bu mövqeyi gücləndirən əsas amillərdir. Bununla yanaşı, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda aparılan genişmiqyaslı bərpa və inkişaf layihələri ölkənin uzunmüddətli iqtisadi sabitliyini və dayanıqlı inkişafını təmin edir. Azərbaycanın geoiqtisadi və geosiyasi gücünün artması onun regionda və beynəlxalq arenada daha təsirli aktora çevrilməsinə şərait yaradır. Bu siyasət ölkəmizin dayanıqlı iqtisadi inkişafını və sosial rifahını uzunmüddətli perspektivdə təmin etmək üçün əsas mexanizmlərdən biridir. Bütün bunlar barədə Baş nazir Əli Əsədovun martın 14-də Milli Məclisdə Nazirlər Kabinetinin 2024-cü ildə fəaliyyəti haqqında hesabatında ətraflı bəhs edilib.

Nitqində 2024-cü ilin iqtisadi inkişaf baxımından uğurlu il olduğunu vurğulayan Baş nazir hesabat ilində ölkədə 126,3 milyard manatlıq və ya 2023-cü illə müqayisədə real ifadədə 4,1 faiz çox ümumi daxili məhsul (ÜDM) istehsal olunduğunu bildirib. Natiq, eyni zamanda, ÜDM istehsalının neft-qaz sektorunda 0,3 faiz, qeyri-neft-qaz sektorunda 6,2 faiz, qeyrineft-qaz sənayesində isə 7,3 faiz artdığını, əhalinin hər nəfərinə düşən ÜDM-in 3,6 faiz çoxalaraq 12,4 min manat təşkil etdiyini diqqətə çatdırıb. Hesabatda xatırladılan yuxarıdakı göstəricilərlə bərabər, 2024-cü ildə ölkənin xarici ticarət dövriyyəsinin 47,4 milyard ABŞ dollarına çatdığı, müsbət ticarət saldosunun 5,3 milyard dollar olduğu, qeyri-neft ixracının 3,3 milyard dolları üstələdiyi, strateji valyuta ehtiyatlarının 2,5 milyard dollar artaraq 71 milyard dollar təşkil etdiyi vurğulanıb. Eyni zamanda, keçən ilin sonuna xarici dövlət borcu məbləğinin 20,6 faiz azalaraq 5,1 milyard dollar olduğu, illik inflyasiyanın hədəf diapazonu daxilində qərarlaşdığı – 12 aylıq inflyasiyanın 4,9 faiz, orta illik inflyasiyanın isə 2,2 faiz həddində qərarlaşdığı diqqətə çatdırılıb.

Azərbaycanın xarici dövlət borcunun azalması ölkənin maliyyə dayanıqlığını və iqtisadi müstəqilliyini gücləndirən mühüm addımlardan biridir.  Bu, ölkəmizin iqtisadi siyasətinin düşünülmüş və uzunmüddətli strategiyaya əsaslandığını göstərir. Prezident İlham Əliyevin imzaladığı “Azərbaycan Respublikasında dövlət borcunun idarə edilməsinə dair orta və uzun müddət üçün Strategiya”, borc yükünün tədricən azaldılması, yeni borclanma siyasətinin daha ehtiyatlı aparılması və mövcud öhdəliklərin optimal şəkildə idarə olunmasını hədəfləyir. Bu strategiya çərçivəsində beynəlxalq maliyyə bazarlarından asılılığın minimuma endirilməsi, valyuta ehtiyatlarının gücləndirilməsi və qeyri-neft sektorunun inkişafı hesabına dövlət gəlirlərinin artırılması əsas istiqamətlər kimi müəyyən edilib. Nəticədə ölkənin dövlət borcunun ÜDM-ə nisbəti aşağı düşüb, iqtisadi sabitlik qorunub və maliyyə resursları daha səmərəli istifadə olunub. Bu siyasət həm maliyyə dayanıqlığını artırır, həm də Azərbaycanın beynəlxalq kredit reytinqini yaxşılaşdıraraq investisiya cəlbediciliyini yüksəldir.

Nazirlər Kabinetinin 2024-cü ildə fəaliyyəti haqqında hesabatda dövlət büdcəsi gəlirlərinin, təxminən, 37,2 milyard manat, xərclərinin isə 37,7 milyard manat təşkil etdiyi, bu dövrdə əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədilə dövlət büdcəsi xərclərinin 39 faizinin və ya 14,6 milyard manatının sosialyönümlü xərclərin maliyyələşdirilməsinə istiqamətləndirildiyi qeyd edilib. Ölkədə ərzaq təhlükəsizliyinin gerçəkləşdirilməsi, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının artırılması və qiymətlərin sabit saxlanılması məqsədilə müvafiq dəstək tədbirlərinin həyata keçirildiyi vurğulanan hesabatda ərzaq təhlükəsizliyinin reallaşdırılması ilə bağlı layihələrin maliyyələşdirilməsi üçün 487,4 milyon manat vəsait ayrıldığı bildirilib. Bu tədbirlər həm inflyasiyanın nəzarətdə saxlanmasına, həm də kənd təsərrüfatı sahəsində davamlı inkişafın təmin olunmasına kömək edir. Dövlətin iqtisadi və sosial siyasəti arasında balansı qoruyaraq həm makroiqtisadi sabitliyi, həm də sosial rifahı gücləndirməsi Azərbaycanın uzunmüddətli inkişaf strategiyasının əsas göstəricilərindəndir.

Hesabat dövründə ərzaq təhlükəsizliyinin gerçəkləşdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən su ehtiyatlarından səmərəli istifadə edilməsi, fermerlərin suvarma suyu ilə təchiz olunması, suvarma sahələrinin genişləndirilməsi və torpaqların meliorativ vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə layihələrin maliyyə təminatına 540 milyon manat vəsait yönəldildiyi də xatırladılıb. Bu tədbirlər isə aqrar sektorun məhsuldarlığını artırmaqla yanaşı, iqlim dəyişikliklərinin təsirlərini azaltmaq, su resurslarının səmərəli istifadəsini təmin etmək və ərzaq istehsalını sabit saxlamaq məqsədinə xidmət edir.

İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə bərpa-quruculuq işlərinin hazırda uğurla davam etdirildiyi vurğulanan hesabatda 2024-cü ilin sonunadək Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında 10,2 mindən çox keçmiş məcburi köçkünün evlərlə təmin olunduğu, bununla yanaşı, keçmiş qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial müdafiəsinin reallaşdırılması məqsədlərinə dövlət büdcəsindən 329 milyon manat yönəldildiyi diqqətə çatdırılıb. Ümumilikdə isə 2021-2024-cü illərdə işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması və bərpası üçün dövlət büdcəsindən cəmi 17,6 milyard manat, o cümlədən 2024-cü ildə 5 milyard 347 milyon manat vəsait ayrılıb. Bu genişmiqyaslı dövlət siyasəti Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun inkişaf etmiş, yüksək yaşayış standartlarına malik bölgələrə çevrilməsinə, iqtisadi aktivliyin artırılmasına və regionun yenidən Azərbaycanın ümumi iqtisadi sisteminə inteqrasiyasına şərait yaradır. Bu həm də Böyük Qayıdış Proqramının uğurla həyata keçirildiyini və uzunmüddətli inkişaf üçün sağlam təməl formalaşdırıldığını göstərir.

Nazirlər Kabinetinin 2024-cü il üzrə fəaliyyəti haqqında hesabatında Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafına dair həyata keçirilən tədbirlərin xüsusi vurğulanması, Azərbaycanın bütöv şəkildə dayanıqlı inkişafına və regional tarazlığın qorunmasına verdiyi əhəmiyyəti göstərir. “Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafına dair 2023-2027-ci illər üçün Dövlət Proqramı” nın icrası çərçivəsində Naxçıvanda kənd təsərrüfatı, sənaye, ticarət və enerji sahələrində aparılan layihələr, muxtar respublikanın iqtisadi müstəqilliyini gücləndirir və regionun potensialını artırır. Eyni zamanda, ölkənin beynəlxalq enerji təhlükəsizliyində rolunun artması, Prezident İlham Əliyevin enerji siyasətinin uğurlu nəticələrindən biridir. Belə ki, təkcə 2024-cü ildə enerji istehsalı 28,4 milyard kVts olub, istehlak həcmi isə 24,2 milyard kVts-a yüksəlib. Bu, Azərbaycanın enerji təminatında dayanıqlığını, regional və qlobal enerji bazarlarında strateji mövqeyini möhkəmləndirdiyini sübut edir. Xüsusilə bərpaolunan enerji mənbələrinin inkişafına yönələn investisiyalar, Azərbaycanın yaşıl enerji ixracatçısı kimi beynəlxalq aləmdə nüfuzunu daha da artırır.

Nəticə olaraq, 2024-cü il üzrə Azərbaycanın iqtisadi inkişafı və dövlətin həyata keçirdiyi siyasətlər ölkənin dayanıqlı iqtisadi inkişafını və əhalinin sosial rifahını təmin etmək məqsədinə xidmət edir. Enerji resurslarının səmərəli istifadəsi, qeyri-neft sektorunun inkişafı, xarici borcun idarə edilməsi, suvarma və kənd təsərrüfatı sahələrində infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi, həmçinin işğaldan azad olunmuş ərazilərdə bərpa-quruculuq işləri Azərbaycanın güclü gələcəyinin təməlini qoyur. Ötən il qeydə alınan iqtisadi göstəricilər, Azərbaycan dövlətinin iqtisadi müstəqilliyini artırmaqla yanaşı, beynəlxalq reytinqlərindəki mövqeyini və investisiya cəlbediciliyini yüksəldir.

Nigar Orucova, “İki sahil”