Türkiyənin Ərzurum Sağlamlıq Müdirliyi may ayını "Dəri Xərçəngi Maarifləndirmə Ayı" elan edərək, xüsusilə günəşə məruz qalmanın artdığı yay fəslindən əvvəl dəri xərçəngi və erkən diaqnoz haqqında ictimaiyyətin məlumatlılığının artırılmasının vacibliyini vurğulayıb.

Açıqlamada dərinin orqanizmin xarici mühitdən qorunmasına xidmət edən ən böyük orqan olduğu vurğulanıb. Onun əsas vəzifəsi bədəni zərərli ekoloji faktorlardan qorumaqdır. Dəri xərçəngi dəri hüceyrələrinin anormal çoxalması nəticəsində yaranır. Dəridəki hər dəyişiklik xərçəngdən xəbər vermir, lakin hər hansı bir şübhəli dəyişiklik müşahidə olunarsa, gecikmədən həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur.

Risk faktorları

Açıqlamada dəri xərçəngi riskini artıran ən əhəmiyyətli ekoloji faktorun günəş işığı, xüsusilə də dəri hüceyrələrinə zərər verə bilən və xərçəngin inkişafına səbəb olan ultrabənövşəyi (UV) şüalar olduğu vurğulanır. Günəş işığının pik saatlarında, saat 10:00-dan 16:00-a qədər müdafiəsiz günün altında olmaq riski əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Digər töhfə verən amillərə ətraf mühitin çirklənməsi və zərərli kimyəvi maddələrə məruz qalmadır. Bunların hər ikisi də dəri xərçəngi ehtimalını artıra bilər. Tədqiqatlar havanın çirklənməsi ilə dəri xərçəngi arasında əlaqə olduğunu göstərir, çünki çirklənmə dəri hüceyrələrinə zərər verə bilər və oksidləşdirici stresə səbəb ola bilər ki, bu da xərçəngin inkişafı üçün potensial mühit yaradır.

İqlim və coğrafi şərait də dəri xərçəngi riskində rol oynayır. Təhlükəli amillərə uzun müddət və sıx günəşə məruz qalma, solyaridən istifadə, uzun müddət açıq havada işləmək, uşaqlıqda yaşanan şiddətli günəş yanıqları, ailədə dəri xərçəngi tarixi, asanlıqla çillənən açıq dəriyə sahib olmaq və immunitet sistemini yükləyən dərmanlardan istifadə daxildir.

Dəri xərçəngi adətən günəşə məruz qalan yerlərdə baş versə də, müntəzəm olaraq məruz qalmayan yerlərdə də inkişaf edə bilər. Erkən diaqnostika və müalicə dəri xərçəngində ciddi deformasiyaların və hətta ölümün qarşısını almaq şansını əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Buna görə mütəmadi olaraq dəri yoxlamaları və risk səviyyələri ilə bağlı həkimə müraciət etmək vacibdir.

Qarşısının alınması üçün göstərişlər

Dəri xərçənginin tamamilə qarşısını almaq üçün zəmanətli bir yol olmasa da, bəyanatda vurğulanır ki, fərdlər müəyyən qoruyucu tədbirləri qəbul etməklə risklərini azalda bilərlər, məsələn:

Açıq havada olarkən təhlükəsizlik üçün günəşdən qorunma üsullarından istifadə edin.

Köynək və papaq kimi qoruyucu geyim geyinin.

Yüksək günəşdən qorunma faktoru (SPF) olan günəş kremi çəkin.

Gözlərinizi və göz ətrafınızı UV şüalarından qorumaq üçün günəş eynəyi taxın.

Zərərli kimyəvi maddələrdən qaçın.

Dərinizi mütəmadi olaraq yoxlayın və dəriniz üçün nəyin "normal" olduğunu öyrənin. Dəri xərçənginin erkən aşkarlanması üçün qəti bir üsul olmasa da, hər kəsin öz dərisini tanıması çox vacibdir. Zamanla xalların, ləkələrin, çillərin və digər izlərin görünüşünü izləmək faydalıdır. Ayda bir dəfə öz-özünü yoxlamaq hər hansı dəyişikliyin erkən qeyd olunmasını təmin edir.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”