Arizona Universitetində aparılan yeni tədqiqatlar adətən "qırıq qəlb sindromu" olaraq adlandırılan Takotsubo kardiyomiyopatiyasının qadınlardan daha çox kişilər üçün ölümcül olduğunu elmi cəhətdən sübut edib. Bu kəşf tez-tez emosional stressin səbəb olduğu bu vəziyyətin nəticələrində cinsi əsaslı əhəmiyyətli fərqləri vurğulayır.
Takotsubo kardiyomiyopatiyası tez-tez həddindən artıq emosional stress nəticəsində yaranan ürək xəstəliyidir. Bundan əlavə, bu, cərrahiyyə və ya insult kimi fiziki streslər zamanı da baş verə bilər. Vəziyyət ürəyin əsas nasos kamerasının formasının qəfil dəyişməsini əhatə edir. Bu hadisə zamanı bədən ürəyin düzgün işləməsinə mane olan çoxlu miqdarda kortizol və adrenalin - streslə əlaqəli hormonlar ifraz edir.
Emosional stress əsas faktor olsa da, fiziki streslər də bu vəziyyətin inkişafına kömək edə bilər.
Cins fərqləri
Tarixən araşdırmalar göstərir ki, Takotsubo kardiomiopatiyası qadınlarda kişilərə nisbətən daha çox yayılmışdır. 2016 və 2020-ci illər arasında bu vəziyyətə görə xəstəxanaya yerləşdirilən təxminən 200000 amerikalı yetkin insanın məlumatlarını təhlil edən Arizona Universitetinin yeni araşdırması halların 83% -nin həqiqətən qadınlarda olduğunu bir daha təsdiqləyib. Bu, sindromun baş verməsində gender bərabərsizliyi ilə bağlı əvvəlki tapıntıları gücləndirir.
Bununla belə, tədqiqat başqa bir diqqətəlayiq tendensiyanı da ortaya qoyub: bu vəziyyət fərqli yaş qrupunda daha çox yayılır.
Tədqiqat zamanı 31-45 yaş qrupu ilə müqayisədə 46-60 yaşlı insanlarda Takotsubo kardiomiopatiyasının tezliyində kəskin artım müşahidə edilib. Bu yaşlı qrupda baş vermə nisbəti gənc fərdlərə nisbətən 2,6-3,25 dəfə yüksək olmuşdur.
Bu artım stress səviyyələrinin artması, hormonal dəyişikliklər, həyat tərzi faktorları (alkoqol və tütün istifadəsi daxil olmaqla) və yüksək qan təzyiqi və xolesterin kimi əsas sağlamlıq şərtləri ilə əlaqələndirilə bilər.
Kişilər üçün risk
Tədqiqatın ən təəccüblü nəticələrindən biri kişilərin Takotsubo kardiyomiyopatiyasından ölmə riskinin qadınlara nisbətən iki dəfə yüksək olmasıdır. Mütəxəssislər hesab edirlər ki, kişilərdə sindromun cərrahi müdaxilə və ya ciddi fiziki travma kimi fiziki stress nəticəsində yaranma ehtimalı daha yüksəkdir. Digər tərəfdən, sevilən birinin itkisi və ya işlə bağlı stress kimi emosional streslər qadınlar arasında daha çox rast gəlinən amillərdir.
“Amerika Ürək Assosasiyası” jurnalında dərc olunan tədqiqatın aparıcı müəllifi Mohammad Movahed “NBC News”a verdiyi müsahibədə kişilərin streslə mübarizə üçün daha az sosial dəstəyi ola biləcəyini və bunun da kişilərdə müşahidə olunan ölüm nisbətinin daha yüksək olmasına kömək edə biləcəyini izah edib.
Əlavə araşdırmaya ehtiyac
Tədqiqatçılar belə nəticəyə gəliblər ki, Takotsubo kardiyomiyopatiyasını daha yaxşı başa düşmək və diaqnoz və müalicə proseslərini təkmilləşdirmək üçün daha çox tədqiqat lazımdır. Kişilər və qadınlar arasında nəticələrdəki uyğunsuzluq, yaşlı yetkinlər arasında vəziyyətin artması ilə yanaşı, bu ürək sindromundan təsirlənənlərin unikal ehtiyaclarını qarşılamaq üçün artan diqqət və xüsusi müdaxilələr tələb edir.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
