Sosial şəbəkələrdə yayılan “ölkəni bloklamaq” çağırışları 2018-ci ildə başlanan ilk “sarı jilet” hərəkatını xatırladır və artıq bir çox tanınmış simalar yenidən səhnəyə qayıdır

Fransada baş nazir Fransua Bayrun 44 milyard avro məbləğində qənaəti nəzərdə tutan 2026-cı il büdcə layihəsini elan etdikdən sonra sosial şəbəkələrdə “10 sentyabr səfərbərliyi” adlı yeni etiraz hərəkatı başlayıb. Onun əsas şüarlarından biri “hər şeyi 10 sentyabrda bloklayacağıq”dır. Qeyd edilir ki, “bu tətil deyil, xalqın dinc üsyanıdır”. Şəhərlər üzrə fəaliyyətləri tənzimləmək üçün Telegram qrupları yaradılıb. Yayılan mesajlar onu göstərir ki, hərəkatın məqsədi sentyabrın 10-dan etibarən Fransada bütün fəaliyyəti tam və müddətsiz dayandırmaq, ölkəni bir növ iflic vəziyyətinə salmaqdır. Sosial şəbəkələrdə fəaliyyət göstərən qruplar müxtəlif cür aksiyalara, o cümlədən mitinqlərə, tətillərə, eləcə də məktəbi, işləməyi, kart ödənişlərini, istehlakı dayandırmağa, bank hesablarından pulları çıxarmağa çağırırlar. Bu təşəbbüsə solçu qruplar, eləcə də sağçı və ifrat sağçılar qoşulub. İyulun 19-dan "Mobilisation10septembre.blog" adlı veb-sayt istifadəyə verilib və bu sayt müxtəlif etiraz aksiyalarının əlaqələndirilməsi üçün mərkəzə çevrilib. Bütün bunlar 2018–2019-cu illərdəki “Sarı jiletlilər” hərəkatının yenidən canlanacağına dair ehtimalları artırır. Təsadüfi deyil ki, təşkilatçılar bunu “Sarı jiletlilər - Akt 2” adlandırır. Etirazların əsas təşkilatçılarından biri, “Enedis” təşkilatının 37 yaşlı əməkdaşı bu hərəkatın sıravi işçilərin hüquqlarının tapdalanmasına etiraz olduğunu bildirərək qeyd edib: “Bayrunun planı, hər zamankı kimi, sadə işçiləri cəzalandırır. Bunun hesabını həmişə sadə insanlar ödəyir. Artıq bu qədər bəsdir!”.

Təşkilatçıların etirazların başlanması üçün sentyabrın 10-nu seçməsi isə təsadüfi deyil. Bu, məktəblərin açıldığı, işlərin və siyasətin yenidən canlandığı dövrü əhatə edir. Hazırda böyük həmkarlar ittifaqları bu çağırışa ehtiyatlı yanaşır, lakin ölkə miqyasında narazılığın ciddiliyini etiraf edirlər. CGT konfederasiyasının katibi Tomas Vaşeron bildirib: “Hökumət insanlardan istirahət günlərini alır. Bu, haqlı bir qəzəbdir və biz bunu aydın şəkildə hiss edirik”. Ümumiyyətlə, Fransada sosial gərginlik yenidən artır. Əgər 10 sentyabr etirazları geniş miqyas alarsa, bu, “Sarı jiletlilər” hərəkatının ikinci dalğası ola bilər. Belə bir vaxtda maraqlı məqamlardan biri də Fransa prezidenti Emmanuel Makron və daxili işlər naziri Bruno Retayo arasında gərginliyin artmasıdır. “Le Parisien” nəşri mənbələrə istinadən yazır ki, hökumətin son iclasında Makron açıq şəkildə Retayoya ölkənin cənubundakı kriminal vəziyyətlə bağlı sərt suallar verib. Buna səbəb isə nazirin “Valeurs Actuelles” nəşri üçün yazdığı məqalədə “Makronizmin Makronla bitəcəyini” bildirməsi və prezidenti siyasi ikiüzlükdə ittiham edən tənqidi açıqlamaları olub. Məqalədə Retayo prezidentin siyasi kursunu tənqid edərək bildirib ki, sağ və sol gündəmi birləşdirmək cəhdi ancaq hakimiyyətin iflic olmasına gətirib çıxarır.

Müxalifət dəstək verməyəcəyini açıq şəkildə ifadə etdiyi kimi, ictimai rəy də Bayrunun tərəfində deyil. ELABE-nin son sorğusuna görə, fransızların 72 faizi, yəni, dörddə üçə qədəri, hökumətin Milli Assambleyada etimad qazanmasını istəmir. Yalnız 27 faiz respondent deputatların Bayruya dəstək verməsini arzulayır. Bu rəqəmlər hökumətin siyasi və iqtisadi vəziyyətin təcili olduğunu vurğulamasına baxmayaraq, cəmiyyətin dərin narazılığını göstərir. Fransızlar hökumətin süqutundan çəkinmirlər. Sorğuda iştirak edənlərin 51 faizi vəziyyətin artıq çox ciddi olduğunu və daha da pisləşə biləcəyini düşünür. 22 faizi isə hökumətin devrilməsinin problemli olmayacağını bildirir. Fransua Bayrunun istefası halında isə bir çox ssenari mümkündür: yeni Baş nazirin təyin edilməsi (81 faiz), Milli Assambleyanın buraxılması və yeni parlament seçkiləri (69 faiz) və ya hətta Emmanuel Makronun istefası (67 faiz). Dövlət başçısı bir neçə dəfə yeni buraxılma qərarından yayınmaq istədiyini desə də, ədliyyə naziri Jerald Darmanən bu ehtimalı kənara atmamaq lazım olduğunu bildirib. Sosialistlər və ekoloqlar isə Bayru hökumətinin yerinə keçməyə hazır olduqlarını bəyan ediblər. Jan-Lük Melanşon isə daha da irəli gedərək deyib ki, Emmanuel Makron istefa verməlidir. Melanşon bildirir ki, Mişel Barnye və Fransua Bayrudan sonra Makronun üçüncü dəfə eyni siyasəti davam etdirəcək baş nazir təyin etməsinə imkan vermək olmaz. O, həmçinin Prezidentə qarşı yeni bir impiçment təklifi ilə Milli Assambleyaya müraciət edəcəyini açıqlayıb. Solçu partiyalar artıq bütün ssenarilərə hazırlaşırlar. Manuel Bompar isə X platformasında seçici siyahılarına yazılmağa çağırış edib.

Sentyabrın 10-da nə baş verəcəyini demək hələ tezdir. Amma indidən bəllidir ki, Fransada sosial narazılıq təkrar alovlanır. Sarı jiletlilər artıq adla yox, amma ruh və simvol olaraq yenidən gündəmdədir. “Biz, sarı jiletlilər kimi xalqın gündəlik həyatındakı ədalətsizliyə qarşı ayağa qalxırıq. Bu, yeni bir mərhələnin başlanğıcı ola bilər”, - deyə “Indignons-nous!” teleqram qrupu yazıb.

Sevinc Azadi, “İki sahil”