Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyasındakı çıxışı növbəti dəfə həm iştirakçıların, həm də beynəlxalq medianın diqqətini çəkdi. Çünki çıxışlarında beynəlxalq aləmi narahat edən qlobal təhdidlərdən, Cənubi Qafqazda yaranan hərbi –siyai sabitlikdən danışdı. Xüsusilə Ali Baş Komandanımızın Nyu-Yorkda keçirdiyi görüşlər səmərəliliyi  və işgüzarlığı ilə fərqləndi.   Bu görüşlər Azərbaycanın artan geosiyasi əhəmiyyətini və Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq aləmdə etibarlı tərəfdaş kimi qəbul olunmasını bir daha nümayiş etdirdi. Hətta qlobal maliyyə institutlarının rəhbərlərinin görüş tələbi ölkəmizə olan güclü investisiya marağının, Azərbaycanın sabit iqtisadi mühitinin və strateji mövqeyinin göstəricisidir. Eyni zamanda səfər zamanı Azərbaycanın artan nüfuzu və ölkəmizin qlobal siyasi-iqtisadi sistemdə strateji aktora çevrildiyi adın şəkildə görünürdü. Bəli, bu gün Azərbaycan etibarlı tərəfdaş, risklərin minimum olduğu, gələcəyin təhlükəsiz və dayanıqlı ölkəsi kimi dəyərləndirilir. Bütün bunlar Azərbaycan dövlətinə göstərilən etimadın və hörmətin real təsdiqidir.

Ümumilikdə, Prezident İlham Əliyevin Nyu-York gündəliyi çox zəngin oldu. Xüsusilə ölkə rəhbərlərinin onunla görüşə can atmaları o deməkdir ki, O, artıq beynəlxalq səviyyədə qəbul olunan  və etmiad göstərilən liderdi. Bir sözlə, sözügedən səfərin həm ölkəmizin iqtisadi maraqlarına xidmət etdiyini, həm də beynəlxalq müstəvidə Azərbaycanın lider dövlət statusunu təsdiqlədi. Ümumiyyətlə, Prezidentin Nyu-York səfəri Azərbaycanın dövlətçilik tarixinə mühüm bir mərhələ kimi düşdü.

Məlumdur ki, bu gün dünyada gedən müharibələr və hərbi-siyai münaqişələr bəşəriyyəti hələ də təhlükə altında saxlayır. Bundan çıxış yolu isə müharibələrin dayandırılması və dinc danışıqların bərpasıdır. Bəli, məhz belə bir  narahatedici kontekstdə Azərbaycanın təcrübəsi xüsusilə qiymətlidir. Belə ki, uzun müddət erməni işğalına məruz qalan, etnik təmizləmə siyasətinin qurbanı olan, tarixi  əraziləri,  qədim dini-mədən-mənəvi abidələri dağıdılan, ekoloji və humanitar fəlakətlərə düçar olan bir ölkənin rəhbəri bu gün dünyaya sülhə necə nail olmaq olar, ədaləti necə bərpa etmək olar, region dövlətlərlə dinc, yanaşı necə yaşamaq olar, beynəlxalq səviyyədə etibarlı tərəfdaşa necə çevrilmək olar- təcrübəsini dilə gətirdi: «Uzun illər ərzində mən bu kürsüdən Azərbaycana qarşı törədilmiş təcavüz, işğal və ədalətsizlik faciələri barədə danışmışam. Bu gün isə qələbəyə və sülhə aparan uzun yolumuzdan, Azərbaycan tarixində yeni dövrdən, Vətən müharibəsi ilə işğala necə son qoyulduğundan, sülhü siyasi vasitələrlə necə təmin etməyimizdən danışacağam». Ali Baş Komandanımızın bu fikirləri  səmimi olduğu qədər də əsaslandırılmış idi.

Biz Azərbaycan xalqı olaraq Ermənistanın 30 illik işğalı zamanı çox əzablar yaşasaq da amma sınmadıq. Təxminən otuz il ərzində Azərbaycanın suveren ərazisinin 20 faizi Ermənistanın hərbi işğalı altında qalmış, bir milyona yaxın azərbaycanlı öz ev-eşiyini tərk etmək məcburiyyətində qalmış, kütləvi qovulmağa və etnik təmizləməyə məruz qalmışdır. Ermənistan silahlı qüvvələrinin dərhal çıxarılmasını tələb edən BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü il tarixli dörd qətnaməsi icra olunmamış, nizamlanmanı asanlaşdırmaq üçün yaradılmış ATƏT-in Minsk qrupu isə sadəcə olaraq status-kvonu və dondurulmuş münaqişəni qoruyub saxlamışdır.

Məhz Azərbaycan Ordusu  2020-ci ilin sentyabrın 27-də  başlayan Vətən müharibəsində torpaqlarını  işğaldan azad edərək  BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsində təsbit olunmuş qanuni özünümüdafiə hüququndan istifadə etdi və 44 günlük Vətən Müharibəsi zamanı beynəlxalq hüquq normalarına tam uyğun olaraq öz ərazi bütövlüyünü bərpa etdi. 2020-ci il noyabrın 10-u Ermənistanın kapitulyasiyası və işğalın sona çatması ilə tarixə düşdü. Lakin döyüş meydanındakı qələbə tarixin sonu olmadı. Əksinə, ölkə başçımızın qeyd etdiyi kimi, müharibədən dərhal sonra Azərbaycan Ermənistanla münasibətlərdə ərazi bütövlüyü və suverenliyin qarşılıqlı tanınmasına əsaslanan yeni səhifənin açılmasını təklif etdi. Beş əsas prinsip irəli sürüldü, sülh müqaviləsi danışıqları prosesinə başlandı və sazişi pozmaq üçün çoxsaylı cəhdlərə baxmayaraq, xarici təzyiqlərdən məhrum olan ikitərəfli format irəliləyişə imkan verdi. Kulminasiya nöqtəsi 2025-ci ilin avqustunda Vaşinqton sammitində, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin Ağ Evdə sülh sazişini paraflamaları və prezident Əliyev və baş nazir Paşinyan tərəfindən qarant qismində imzalanmış ABŞ Prezidenti Donald Trampın birbaşa iştirakı ilə birgə bəyannamə imzalanması ilə çatdı. Simvolik davamı Bakı və İrəvanın köhnəlmiş və faydasız mexanizm kimi ATƏT-in Minsk prosesinin bağlanması ilə bağlı birgə müraciəti oldu və sentyabrın 1-də Minsk Qrupu təşkilatın özü tərəfindən rəsmən ləğv olundu. Vaşinqton sammiti təkcə Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesində dönüş nöqtəsi olmadı, həm də Azərbaycan ilə ABŞ arasında münasibətlərdə yeni səhifənin başlanğıcı oldu.

Ümumiyyətlə, Azərbaycan Prezidentinin BMT-nin 80 sessiyasındakı iştirakı çox işgüzar və məhuldar oldu. Onun Prezilent Donald Trpampla, BMT-nin Baş katibi Antonio Quttereşlə və digər dövlətlərin başçıları ilə görüşləri qarşılıqlı etimad şəraitində keçdi.

İsmayıl İbrahimov,
YAP Hacıqabul rayon təşkilatının sədri