COP29, qlobal təşəbbüslərin geniş beynəlxalq platforma çərçivəsində səsləndirilməsi üçün müstəsna bir fürsət yaradır. Bu tədbir, ölkələrin iqlim dəyişikliyi ilə bağlı strategiyalarını və töhfələrini dünya miqyasında təqdim etmək, həmçinin qlobal ekoloji problemlərin həlli yolları üzərində birgə iş aparmaq üçün birləşdiyi məkandır. Azərbaycan üçün də bu platforma, iqlim və ekoloji məsələlərə dair beynəlxalq ictimaiyyətlə fikir mübadiləsi aparmaq, dayanıqlı inkişaf və yaşıl iqtisadiyyat prinsiplərinə əsaslanan təcrübələrini bölüşmək üçün geniş imkanlar yaradır. COP29-da səsləndirilən təşəbbüslər qlobal əməkdaşlığı gücləndirir və iqlim dəyişikliyinə qarşı birgə mübarizəni daha da effektiv edir.
Azərbaycan üçün COP29 kimi beynəlxalq tədbir, öz reallıqlarını dünyaya çatdırmaq üçün unikal bir imkan yaradır. Ölkə, həm coğrafi, həm də iqtisadi baxımdan iqlim dəyişikliyinə qarşı xüsusi həssaslığa malikdir və bu, qlobal səviyyədə iqlim və ekoloji problemlər barədə məlumat vermək üçün vacib bir fürsət yaradır. Azərbaycan bu tədbirdə öz reallıqlarını dünyaya çatdırmağa çalışa bilər.
Xəzər dənizinin qorunması: Azərbaycanın Xəzər dənizinin ekoloji vəziyyətini yaxşılaşdırmaq və dəniz ekosisteminin qorunması istiqamətində atdığı addımlar qlobal diqqətə layiqdir. Dəniz suyunun səviyyəsinin düşməsi və ekosistemin zəifləməsi region üçün böyük risklər doğurur və Azərbaycan bu problemlərin həlli üçün beynəlxalq dəstəyə ehtiyac olduğunu vurğulaya bilər. Azərbaycanın su resurslarına çıxışı məhdud olduğu üçün suyun düzgün idarə olunması və səhralaşmaya qarşı mübarizə məsələləri əsas müzakirə mövzusu ola bilər. Qlobal iqlim dəyişikliyi bu problemləri dərinləşdirir, ona görə də ölkə öz təcrübələrini paylaşaraq qlobal ictimaiyyətin diqqətini bu problemlərə cəlb edə bilər.
Azərbaycan, neft və qaz sənayesində böyük təcrübəyə malik olmaqla yanaşı, yenilənə bilən enerji mənbələrinin inkişafına da ciddi diqqət yetirir. Xüsusən də külək və günəş enerjisi sahələrində həyata keçirilən layihələr və bu sahədə əldə edilən nailiyyətlər qlobal iqlim müzakirələrində diqqətə çatdırıla bilər. Ölkənin iqtisadi inkişafını davamlı etmək üçün yaşıl iqtisadiyyat prinsipləri çərçivəsində həyata keçirdiyi islahatlar, dayanıqlı kənd təsərrüfatı və sənaye sektoru inkişaf etdirilir. Azərbaycanın bu istiqamətdə atdığı addımlar digər ölkələr üçün nümunə ola bilər.
Azərbaycanın öz regionunda sülh quruculuğu prosesində aktiv iştirak etməsi, həmçinin iqlim təhlükəsizliyi ilə bağlı təşəbbüsləri önə çıxarıla bilər. Ekoloji problemlər və təbii resursların azalması Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyə təsir göstərir, bu səbəbdən Azərbaycan iqlim təhlükəsizliyinin sülhün vacib elementi olduğunu vurğulaya bilər. Azərbaycan iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə qonşu ölkələrlə əməkdaşlığı inkişaf etdirir və bu çərçivədə regional problemləri həll etməyə çalışır. Xəzər hövzəsindəki ekoloji problemlər, transsərhəd su resurslarının qorunması və bərpa olunan enerji sahəsində regional əməkdaşlıq beynəlxalq səviyyədə dəstək almalıdır.
Azərbaycan öz milli səviyyədə müəyyən edilmiş töhfələrini (NDC-lər) və beynəlxalq iqlim sazişlərinə verdiyi dəstəyi gücləndirə bilər. Qlobal miqyasda ekoloji məsələlərə daha çox diqqət cəlb etmək üçün Azərbaycan, inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün iqlim maliyyələşməsi və texnologiya transferi kimi sahələrdə beynəlxalq səylərə qoşula bilər.
Qarabağın azad edilməsindən sonra Azərbaycanın bu ərazidə apardığı geniş miqyaslı ekoloji bərpa işləri beynəlxalq arenada nümunəvi təcrübə kimi təqdim edilə bilər. Ekoloji minaların təmizlənməsi, torpaqların bərpası və ətraf mühitə uyğun infrastrukturun qurulması kimi tədbirlər, həm iqtisadi reinteqrasiya, həm də ekoloji davamlılıq baxımından xüsusi diqqətə layiqdir. Bu istiqamətlərdə Azərbaycanın COP29 çərçivəsində öz reallıqlarını və irəliləyişlərini beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırması, ölkənin qlobal iqlim səylərinə verdiyi töhfəni gücləndirə bilər.
COP29-un təşkilatçılıq komandası, tədbirin keçiriləcəyi məkanda genişmiqyaslı hazırlıq işləri aparır. Bu, sərgi sahələrinin hazırlanması, konfrans otaqlarının tənzimlənməsi və iştirakçılar üçün uyğun yaşayış şəraitinin təmin olunması daxildir. Təhlükəsizlik tədbirləri və sağlamlıq protokolları, iştirakçıların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün ciddi şəkildə nəzərdən keçirilir. Bu, COVID-19 və digər sağlamlıq risklərinin qarşısını almağa yönəlmiş tədbirləri əhatə edir.
İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və Paris İqlim Sazişi çərçivəsindəki irəliləyişlər üzrə müzakirələr üçün müvafiq mövzular müəyyən edilir. Bu, yeni maliyyə mexanizmləri, karbon bazarları və inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün dəstək məsələlərini əhatə edir. Yeni iqlim maliyyəsi mexanizmləri və iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma üzrə təkliflər hazırlanır. Bu sahədə daha effektiv və ədalətli maliyyə modellərinin təklif edilməsi planlaşdırılır.
Dövlət başçıları, nazir müavinləri və digər yüksək səviyyəli nümayəndələrin iştirak edəcəyi görüşlər və danışıqlar hazırlanır. Bu görüşlər, qlobal iqlim siyasətinin formalaşmasına təsir göstərəcək mühüm müzakirələr üçün bir platforma təmin edir. İqlim mütəxəssisləri, QHT-lər və digər maraqlı tərəflər arasında şəbəkələşmə imkanları yaradılır. Bu, həmçinin iqlim innovasiyalarının paylaşılması və təcrübə mübadiləsi üçün bir vasitə olacaq.
COP29-da, qlobal istiləşmənin 1,5°C səviyyəsində saxlanması məqsədinə çatmaq üçün konkret tədbirlərin və strategiyaların qəbul ediləcəyi gözlənilir. Bu, ölkələrin milli iqlim töhfələrinin gücləndirilməsi ilə bağlı yeni məqsədlərin müəyyən edilməsi və daha geniş əməliyyat planlarının hazırlanmasını əhatə edir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrə iqlim tədbirlərini maliyyələşdirmək üçün əlavə dəstək təqdim edən yeni maliyyə mexanizmlərinin yaradılması gözlənilir. Bu, iqlim maliyyəsinin daha ədalətli və təsirli paylanması üçün yeni yanaşmaları əhatə edəcək. İqlim dəyişikliyinin ağır təsirlərinə məruz qalan ölkələrə kompensasiya təqdim edən yeni bir fondun müzakirəsi və təsis edilməsi də gözlənilir.
COP29, qlobal geosiyasi proseslərə və sülh quruculuğuna töhfə verəcək qərarların qəbul edilməsi üçün bir platforma təmin edəcək. Bu, qlobal iqlim siyasətinin sülh və əməkdaşlıq istiqamətindəki təsirini artıracaq. COP29, ekologiya və iqtisadiyyat arasında daha güclü əlaqələrin qurulması və “yaşıl baxış” prinsiplərinin təşviqi ilə bağlı müzakirələri əhatə edəcək. Bu, iqtisadi inkişaf və ekoloji qorumanın uyğunlaşdırılması ilə bağlı yeni strategiyaların təqdim edilməsini əhatə edir. Bu təhlillər, COP29-un məqsəd və gözləntiləri haqqında geniş bir baxış təqdim edir və tədbirin qlobal iqlim siyasətinə necə təsir edəcəyi barədə bir anlayış verir.
Gülşən Axundova,
COP29 Təşkilat Komitəsinin üzvü,
Qadın, İnkişaf, Gələcək İctimai Birliyinin sədri
