Rotterdamda Prezident İlham Əliyevin irəli sürdüyü “Qərbi Azərbaycana Qayıdış” Konsepsiyası çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin, Benilüks Azərbaycanıları Konqresinin (BAK) və “Vətəndaşların Sosial Rifahı Naminə” İctimai Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə “Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunmuş soydaşlarımızın sülh və təhlükəsizlik şəraitində öz yurdlarına qayıtması hüququnun, eləcə də Zəngəzur dəhlizinin açılmasının regiona sosial-iqtisadi təsirlərinin beynəlxalq arenada təbliği” adlı konfrans keçirilib.

“İki sahil” xəbər verir ki, konfrans iştirakçıları əvvəlcə Azərbaycanın azadlığı, müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizədə şəhid olmuş Vətən övladlarının xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad ediblər. Azərbaycanın və Niderlandın Dövlət himnləri səsləndirilib.

Sonra Benilüks Azərbaycanlıları Konqresinin sədri Elsevər Məmmədov, “Vətəndaşların Sosial Rifahı Naminə” İctimai Birliyinin sədri İradə Rzazadə, fəlsəfə elmləri doktoru Nazim Mustafa, İrəvan xanının nəvəsi Əmir Əli Sərdari İrəvani çıxış edərək, Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli Ordumuzun torpaqlarımızı düşməndən azad etməsindən, Azərbaycan xalqının “Dəmir yumruq” ətrafında birləşərək BMT qətnamələrini özünün yerinə yetirməsindən danışıblar. Bildiriblər ki, Qərbi azərbaycanlılar da öz doğma yurdlarına qayıtmalıdırlar. Bu gün Azərbaycanda 30 min erməni yaşayır. Qərbi Azərbaycandan olan soydaşlarımız ata-baba yurdlarına dönərək, öz evlərində yaşamalıdırlar.

“Vətəndaşların Sosial Rifahı Naminə” İctimai Birliyinin sədri İradə Rzazadə doğma yurdu İrəvandan qaçqın düşməsindən söz açıb. O, Qərbi Azərbaycanın tarixi abidələri və mədəni irsindən bəhs edən “İrəvan - torpağımız, tariximiz, taleyimiz” fotoalbomu haqqında da məlumat verib.

Fəlsəfə elmləri doktoru Nazim Mustafa Qərbi Azərbaycanın etno-demoqrafik mənzərəsinin son 200 il ərzində dəyişdirilməsi prosesindən danışıb, tarixi xronologiyanı təqdim edib. O, həmçinin erməni tarixçilərinin tarixi saxtalaşdırmasından, Ermənistanda azərbaycanlılara qarşı aparılan etnik təmizləmədən də söz açıb.

İrəvan xanının nəticəsi Əmir Əli Sərdari bu gün Ermənistan adlanan dövlətin demoqrafik tərkibinin tarixən işğalçı və ədalətsiz siyasətlə formalaşdığını bildirib. Qeyd edib ki, tarixi sənədlərdə ərazinin yerli hökmdarlarının əsasən Azərbaycan əsilli olduğu göstərilir. XIX əsrin rəsmi rus statistikasına görə, bu bölgənin yerli əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılar təşkil edirdi.

“XIX əsrdən başlayaraq müxtəlif işğalçı qüvvələr tərəfindən osmanlı və fars imperiyalarına qarşı bufer zona yaratmaq məqsədilə Yaxın Şərqin qonşu bölgələrindən erməniləri bu əraziyə yerləşdirmək siyasəti həyata keçirilirdi. Bu siyasət 20-ci əsrə qədər davam etdi, Birinci Dünya müharibəsi zamanı və ondan sonra zirvəyə çatdı. 1980-1990-cı illərdə Sovet İttifaqının dağılmasından sonra bu siyasət yenidən başladı. Bu dövrlərdə Ermənistandan çox sayda azərbaycanlı qovulub, indi orada bir azərbaycanlı da qalmayıb. Azərbaycan mədəni irsinin çox hissəsi dağıdılıb. 1765-ci ildə əcdadım, İrəvan xanı Hüseynəli tərəfindən tikilmiş İrəvan Göy Məscidi günümüzə qədər gəlib çatan yeganə abidədir. Sovet dövründə məscidin muzey kimi dəyişdirilməsi onun dağılmaqdan xilas olmasına imkan verdi”, - deyə Ə.Ə.Sərdari qeyd edib. Vurğulayıb ki, çətinliklərə baxmayaraq, Qərbi azərbaycanlılar öz mədəni irsini, adət-ənənələrini qoruyub saxlayıblar.

BAK-ın sədr müavini Sima Cəfərova, Hollandiya Azərbaycan Türk Mədəniyyət Dərnəyinin sədri İlhan Aşkın, BAK-ın mətbuat xidmətinin rəhbəri Gülnarə Əliyeva, Azərbaycan Koordinasiya Şurasının üzvü Cəfər Gündoğdu çıxış edərək, Ermənistanda azərbaycanlılara qarşı aparılmış etnik təmizləmə siyasətindən, didərgin düşdükləri doğma torpaqlarından danışıblar. Qərbi Azərbaycan Konsepsiyasına uyğun olaraq, yerli ictimaiyyəti maarifləndirmək istiqamətində fəaliyyətlərindən də bəhs ediblər.

Tədqiqatçı-yazıçı Henri van Rens “Qarabağ” adlı kitabında yazdığı erməni vəhşiliyini bir daha xatırladıb, Xocalı qırğınından söz açıb. O, Niderland hökumətini ermənilərin və onların mütəşəkkil quldur dəstələrinin törətdiyi soyqırımı ilə bağlı susmaqda, eləcə də ermənilərin azərbaycanlılara qarşı həyata keçirdiyi kütləvi qırğınları və etnik təmizləmələri rəsmi olaraq tanımamaqda günahlandırıb.

Konfrans çərçivəsində “İrəvan - torpağımız, tariximiz, taleyimiz” kitabının təqdimatı olub. Zalda qədim İrəvan şəhərinin şəkillərindən ibarət sərgi də açılıb. Həmçinin, sərgidə iştirakçılara İrəvan xanlığı, onun xanları haqqında məlumat verilib, qədim şəhərin xəritəsini əks etdirən broşür paylanılıb.

Sonda İrəvan şəhərinin qədimi abidələrini, Göyçə mahalını əks etdirən videoçarx nümayiş olunub.