27 may 2025 02:26
186

Torpaq isindikcə “bədən yeyən” qorxunc göbələk yayıla bilər

Dərmana davamlı göbələk sporlarının yaratdığı infeksiyalar hər il milyonlarla insanın ölümünə səbəb olur. Bu barədə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) də qlobal xəbərdarlıq edib.

Sağlamlığa yeni qlobal təhlükə getdikcə genişlənir və bu bakterial deyil: göbələkdir. Təbii olaraq torpaqda, havada və hətta bədənimizdə yaşayan göbələklərin mikroskopik sporları ölümcül infeksiyaların artmasının arxasındadır. Hər il dünyada təxminən 6,5 milyon invaziv göbələk hadisəsi və 3,8 milyon əlaqəli ölüm baş verir.

Yeni araşdırmalara görə, qlobal temperatur yüksəldikcə infeksiyaya səbəb olan göbələklər yeni bölgələrə yayıla və insan sağlamlığı üçün artan təhlükə yarada bilər. Mançester Universitetinin alimləri ciddi, bəzən ölümcül ağciyər xəstəliyinə səbəb ola biləcək ümumi göbələk olan “Aspergillusun” yayılmasını proqnozlaşdırmaq üçün iqlim modellərindən istifadə ediblər.

Tədqiqatdan keçən araşdırma, göbələklərin isti şəraitdə daha çox yayıldığı üçün milyonlarla insanın həyatına təhlükə ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edir. Simulyasiyalar həmçinin göstərir ki, bəzi Aspergillus ştammları iqlim böhranı sürətləndikcə Şimali Amerika, Avropa, Çin və Rusiya ərazilərinə yayılacaq.

Alimlər xəbərdarlıq edirlər ki, bəzi göbələk infeksiyaları mövcud müalicə üsullarına qarşı daha davamlı olur və onlarla mübarizə aparmaq çətindir. Artan müqavimətə cavab olaraq, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı təcili olaraq yeni dərmanların hazırlanmasını tələb edərək göbələklərin prioritet patogenləri siyahısını dərc edib.

Koksidioidomikoz kimi də tanınan vadi qızdırması ABŞ-ın cənub-qərbində, Vaşinqton əyalətinin bir hissəsində, Mərkəzi və Cənubi Amerikanın torpaqlarında böyüyən “Coccidioides” tərəfindən törədilən göbələk infeksiyasıdır. Əksər hallarda, yüngül və ya heç bir simptoma səbəb olmur və tez-tez öz-özünə yox olur. Bununla belə, nadir hallarda bu, davamlı ağciyər problemlərinə və ya daha ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər. Ağırlaşmaları idarə etmək üçün ciddi tibbi müalicə tələb olunur.

Nubar Süleymanova, “İki sahil”