Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Şuşa Bəyannaməsinin imzalanması
2021-ci il iyunun 15-də Azərbaycanın qədim və mədəniyyət simvolu olan Şuşa şəhərində Azərbaycanın və Türkiyənin dövlət başçıları tərəfindən imzalanan Şuşa Bəyannaməsi iki qardaş ölkə arasında münasibətlərin ən yüksək səviyyədə strateji müttəfiqlik formasına yüksəldiyini göstərir. Bu bəyannamə yalnız diplomatik sənəd deyil, həm də regionda yeni geopolitik reallıqların təsdiqidir. İndi gəlin, bəyannamənin mahiyyətini, onun tarixi köklərini və gələcək perspektivlərini daha geniş şəkildə nəzərdən keçirək.
Azərbaycan və Türkiyənin müttəfiqlik münasibətləri əsrlər boyu ortaq tarix, dil, din və mədəniyyət üzərində formalaşıb. Xalqımızın qədim dostluğu və qardaşlığı çoxsaylı tarixi hadisələr və ortaq sınaqlarla möhkəmlənib.
20-ci əsrin sonlarında Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra Türkiyə onun ən sadiq tərəfdaşı və dostu oldu. Xüsusilə 2020-ci ilin payızında baş verən 44 günlük Vətən müharibəsində Türkiyənin siyasi, mənəvi və hərbi dəstəyi Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinin yalnız dostluq deyil, həm də sarsılmaz müttəfiqlik səviyyəsində olduğunu nümayiş etdirdi. Şuşa şəhərində imzalanan bu bəyannamə isə həmin tarixlərin və həmrəylik ruhunun rəsmi ifadəsidir. Şuşa özü də Azərbaycanın mədəniyyət və tarix məkanı olaraq iki qardaş xalqın birliyinin rəmzi kimi seçildi.
Şuşa Bəyannaməsi iki ölkənin beynəlxalq arenada birgə və koordinasiya olunmuş siyasət yürüdəcəyinin açıq bəyanatıdır. Bu sənəd bir daha təsdiqləyir ki, Azərbaycan və Türkiyə arasında həm siyasi, həm hərbi, həm də iqtisadi sahədə strateji müttəfiqlik mövcuddur. Bəyannamənin əsas mesajlarından biri də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası ilə başlayan proseslərin regionda uzunmüddətli sülh və sabitlik şəraitində davam etdirilməsinin Türkiyənin dəstəyi ilə təmin olunmasıdır. Burada iki ölkənin milli maraqları üst-üstə düşür və qarşılıqlı əməkdaşlıq beynəlxalq təhlükəsizliyin əsas sütunlarından birinə çevrilir.
Bu strateji mesaj regionda digər dövlətlərə də bir siqnal verir: Azərbaycanın yanında dayanan Türkiyə var və bu, balansı dəyişən güclü əməkdaşlıqdır.
Şuşa Bəyannaməsi ilə təsbit olunan sarsılmaz müttəfiqlik münasibətləri sadəcə hərbi-siyasi birlikdən ibarət deyil. Bu, həm də iki xalqın bir-birinə olan dərin inamı, qarşılıqlı dəstəyi və hər zaman birgə addımlamaq iradəsidir. Hərbi sahədə isə əməkdaşlıq daha da genişlənir: birgə təlimlər, müdafiə sənayesi layihələri, kəşfiyyat və təhlükəsizlik məsələlərində birgə fəaliyyətlər planlaşdırılır. Bu isə regionda hər hansı təhdidlərə qarşı effektiv cavab vermək imkanlarını artırır. Məhz bu sarsılmaz müttəfiqlik Azərbaycanın beynəlxalq mövqeyini gücləndirir və Türkiyənin regiondakı təsirini daha da artırır. Hər iki ölkə bir-birinin təhlükəsizliyini öz təhlükəsizliyi kimi qoruyur.
Şuşa Bəyannaməsi hərbi əməkdaşlıqdan daha geniş – bütün sahələri əhatə edən çoxşaxəli tərəfdaşlığı özündə cəmləyir. İqtisadiyyat, ticarət, enerji, nəqliyyat, mədəniyyət, təhsil və sosial sahələrdə iki ölkə arasında əlaqələr intensivləşdirilir.
İqtisadi sahədə, xüsusilə enerji dəhlizləri – Bakı-Tbilisi-Ceyhan, TANAP kimi layihələrin inkişafı və yeni regional layihələr üzərində birgə fəaliyyət iki ölkənin və regionun inkişafına güclü töhfə verir. Mədəni əməkdaşlıq çərçivəsində birgə festivallar, təhsil mübadiləsi proqramları və gənclərin inkişafı layihələri iki xalq arasında qardaşlıq bağlarını daha da gücləndirir. Hər sahədə formalaşan bu əməkdaşlıq həm ikitərəfli münasibətləri, həm də regionun inkişafını dayanıqlı edir.
Şuşa Bəyannaməsi Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərində bərpa və yenidənqurma prosesində Türkiyənin rolunu artırır. Bu, yeni iqtisadi zonaların yaradılması, infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi və sosial-iqtisadi vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün yeni imkanlar yaradır.
Eyni zamanda, müdafiə sənayesi, innovasiya və texnologiya sahələrində qarşılıqlı əməkdaşlıq genişlənəcək, birgə elmi tədqiqatlar və inkişaf proqramları həyata keçiriləcək. Bəyannamə ilə açılan bu yeni perspektivlər, Azərbaycanın regionda sülh və inkişaf siyasətini daha da gücləndirəcək, Türkiyənin regional liderlik rolunu artıracaq.
İqtisadi baxımdan, Şuşa Bəyannaməsi Azərbaycan və Türkiyənin qarşılıqlı iqtisadi fəaliyyətini sürətləndirir, yeni investisiya imkanları yaradır və biznes mühitini genişləndirir.
Energetika, kənd təsərrüfatı, turizm və sənaye sektorlarında birgə layihələrin həyata keçirilməsi hər iki ölkənin iqtisadi inkişafına ciddi töhfə verir. Azad edilmiş ərazilərdə tikinti və bərpa işləri milyonlarla vəsaitin cəlb olunması ilə həm regionun sosial-iqtisadi inkişafını, həm də iş yerlərinin açılmasını təmin edir. Eyni zamanda, bu sənəd regionda investisiya mühitinin sabitliyi və perspektivli olması barədə xarici investorlar üçün güclü siqnaldır.
Şuşa Bəyannaməsi Azərbaycan və Türkiyə arasında olan müttəfiqlik münasibətlərinin yalnız rəsmi sənəd formasında deyil, həm də regionda yeni tarixi dövrün açarı kimi mühüm rolu var. Bu sənəd həm iki xalqın birliyinin, həm də strateji maraqlarının təminatçısıdır. Azərbaycan və Türkiyə arasında Şuşa Bəyannaməsi ilə təsbit olunmuş əməkdaşlıq həm regional, həm də beynəlxalq səviyyədə güclü və nümunəvi bir tərəfdaşlıq modelidir. Bu model gələcəkdə yeni siyasi, iqtisadi və mədəni layihələrin həyata keçirilməsinə zəmin yaradaraq, bölgədə davamlı sabitlik və inkişafı təmin edəcək.
Yeganə Hüseynzadə,
Turizm və Sosial Xidmətlər üzrə Bakı Dövlət Peşə Təhsil Mərkəzinin əməkdaşı
