«Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında» Fərmanı imzalamaqla tarixi  Zəfərimizdən sonra bölgədə yaranan reallıqların mühüm hədəflərini dəqiq müəyyənləşdirən Prezident İlham Əliyev konkret olaraq Qərbi və Şərqi Zəngəzur  coğrafi adını siyasi leksikona daxil etdi

Ölkəmizin iqtisadi və hərbi-müdafiə qüdrətinin məntiqi nəticəsi olan Vətən müharibəsində qazanılan Qələbəmizdən sonra ardıcıl həyata keçirilən islahatlar nəticəsində  işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası, zəruri infrastruktur və kommunikasiyaların  inşasının  sürətləndirilməsi,  «ağıllı kənd», «ağıllı şəhər», «yaşıl enerji» layihələrinin  tətbiqi   doğma torpaqlara Böyük Qayıdışın təminatına  yönəldilib. 

Son günlərdə  Prezident İlham Əliyevin  imzaladığı Ələt Azad İqtisadi Zonasının yaradılması ilə bağlı Sərəncamın davamı olan «Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında»kı sənəddə işğaldan azad olunmuş ərazilərin zəngin  yealtı, yerüstü təbii sərvətlərindən, enerji resurslarından, fauna və florasından, turizmin inkişafına xidmət göstərəcək potensial, icra mexanizmi, səmərəli istifadə yolları dəqiq göstərilir. İqtisadi rayonların yaradılması bölgələrin vahid  strateji proqram əsasında inkişafını təmin etməklə  «Azərbaycan Respublikası regionlarının 2019–2023-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı»”nın icrasında nəzərdə tutulan islahatların aparılmasında    işğaldan azad edilmiş rayonların imkanları da nəzərə alınacaq.  Yerləşdiyi ərazilərin yaxınlığına, iqtisadi potensialına, təbii sərvətlərinin bənzərliyinə görə  qruplaşdırılan proqrama uyğun islahatların eyni mərkəzdən idarə olunması üçün nəzərdə tutulan mexanizmlərin təkimilləşdirilməsi, istehsal prosesləri  eynilik təşkil edən müəssisələr arasında  əlaqələrin yaradılmasını təmin edən sənəddə qeyd olunduğu kimi əsas məqsəd   planlaşdırmada səmərəliliyin artırılması, iqtisadi idarəetmədə çevikliyin təmin olunması, bölgələr arasındakı  nəqliyyat, yol, enerji infrastrukturunun, su ehtiyatlarından səmərəli istifadənin vahid proqram əsasında yeni tələblərə uyğun  formalaşdırılmasıdır. Regionların iqtisadi inkişafı, əhalinin məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsi, yeni istehsal sahələrinin yaradılması qeyri-neft sektoruna,  aqrar sahənin inkişafına  diqqət dövlətin daimi nəzarət etdiyi sahələrdəndir. Torpaqlarımızın işğaldan azad olunması təbii resurslarımıza, iqtisadiyyatımızın inkişafını sürətləndirəcək potensialdan səmərəli  istifadə imkanlarına yeni baxış,  oxşar təbii sərvətlərə malik , yaxın ərazidə yerləşən   rayonların imkanlarının eyniləşdirilməsi tələbini ortaya qoyur. Bu baxımdan  14 iqtisadi zonanın yaradılması, mühüm vəzifələrin dəqiqliklə müəyyənləşdirilməsi hədəflərə qısa  müddətdə nail olunacağına inamı daha da artırır. Prezidentin Fərmanına əsasən, Qarabağ  (Xankəndi şəhəri, Ağcabədi, Ağdam, Bərdə, Füzuli, Xocalı, Xocavənd, Şuşa və Tərtər), Şərqi Zəngəzur (Cəbrayıl, Kəlbəcər, Qubadlı, Laçın və Zəngilan) rayonlarının yaradılması siyasi, iqtisadi baxımdan daha önəmlidir. Fərmandan irəli gələn bütün vəzifələr möhtəşəm olmaqla, respublikanın iqtisadi inkişafına verəcəyi  töhfə baxımından əhəmiyyətlidir. Qarabağ və  Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının yaradılması isə Prezident  İlham Əliyevin cəsarətlə söylədiyi   «Parlament” də gorbagor oldu, status da gorbagor oldu, cəhənnəmə getdi. Qarabağ Azərbaycandır!» sözlərinin reallığı, qətiyyətli dövlət başçısının siyasi iradəsinin təsdiqidir.

Naxçıvana qədər böyük bir ərazini,  Zəngəzur yaylasının şərq hissəsini əhatə edən iqtisadi zona sosial-iqtisadi, tarixi-mədəni bağlılıqları baxımından yaxın olan Zəngilan, Qubadlı, Cəbrayıl, Laçın və Kəlbəcər rayonlarının vahid iqtisadi rayonda birləşdirilməsini zəruri edir.   Qarabağ  iqtisadi rayonun yaradılması isə daha çox siyasi əhəmiyyət daşıyır. Qarabağın Azərbaycana bağlılığının siyasi və inzibati təsdiqi olan bu rayonunun iqtisadi zona kimi  formalaşması ilə  « Dağlıq Qarabağ» məfhumu leksikonumuzdan əbədilik silindi, Ermənistan revanşistlərinin «yeni müharibə» çağırışlarını əbədi susdurdu. Zəngəzur iqtisadi rayonunun yaradılması 2020-ci il  10 noyabr, 2021-ci il 11 yanvar tarixli üçtərəfli razılaşmalarda qeyd olunan Zəngəzur dəhlizinin bərpası ilə bağlı Azərbaycanın siyasi iradəsinin məntiqi nəticəsidir.  Qarabağın və Zəngəzurun Azərbaycanın tarixi torpaqları olmasının əlavə izaha, araşdırmalara ehtiyacı yoxdur. Yəni,  Zəngəzurun şərqi varsa, qərbi də  mövcuddur. Zəngəzur dəhlizinin bərpası  Qarabağda separatizmin varlığına son qoyacaq və Xankəndidə Azərbaycan bayrağının dalğalanması ilə nəticələnəcək.  Bu baxımdan  Ermənistanın yeganə yolu Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyıb sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyasına başlamaqdır.  Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsi, «dəmir yumruğu» sayəsində bu məqsədə də  nail olunur.

«Müharibənin nəticələrindən biri də əlbəttə ki, bu gün müzakirə mövzusu olan Zəngəzur dəhlizidir. Zəngəzur dəhlizi tarixi nailiyyətdir. Üçtərəfli Bəyanatda xüsusilə bu məsələnin əks olunması bizim, eyni zamanda, böyük siyasi qələbəmizdir. Hazırda Zəngəzur dəhlizinin fəaliyyəti istiqamətində fəal işlər aparılır, bir çox təkliflər var, artıq bir çox nəqliyyat-kommunikasiya layihələri masa üzərindədir, müzakirə edilir və bu, bizim növbəti tarixi uğurumuz olacaqdır» söyləyən Prezident İlham Əliyevin imzaladığı Fərmana əsasən  yaradılacaq iqtisadi zonalar arasında  Şərqi Zəngəzurun olması tarixi nailiyyətin daha bir inikasıdır.

Keçirilən görüşlərdə   Ermənistanın ötən əsrlərdən bəri  zəbt etdiyi Azərbaycan   torpaqlarının sülh yolu ilə olmasa da zorla qaytarılacağını bildirən Prezident İlham Əliyevin : « Biz Zəngəzur dəhlizinə qayıdıb orada yoldan istifadə edəcəyiksə, niyə biz İrəvana qayıtmayaq? Hesab edirəm ki, vaxtı gələndə biz bunu da edəcəyik» sözlərindən işağlçı dövlət nəticə çıxarmalıdır. Zəngin təbii sərvətlərə,  mis və qızıl resurslarına, bərpaolunan, xüsusilə külək enerjisinə, su ehtiyatlarına malik işğaldan azad olan Laçında, Kəlbəcərdə, Cəbrayılda,  Zəngilanda həyata keçiriləcək islahatlar,  infrastruktur layihələri bütünlükdə Azərbaycan iqtisadiyyatına  önəmli töhfələr verəcək, bölgənin inkişafını  sürətləndirəcək.  Bölgədə yerləşən altı dövlətin əməkdaşlıq körpüsü olacaq Zəngəzur dəhlizinin bərpası regional təhlükəsizlik baxımından əvəzsizdir.  Azərbaycanın regionda  yaratdığı yeni reallığın təminatı,  «altılıq» formatının gerçəkləşməsi də   bu dəhlizin bərpası ilə bağlıdır.   Zəngəzur da daxil olmaqla bütün kommunikasiya şəbəkəsindən səmərəli istifadə üçün əməkdaşlıq formatının təşəbbüskarı Azərbaycan olduğu üçün ölkəmizin mövqeyi mütləq nəzərə alınmalıdır.  Bu dəhlizin işə salınması  Azərbaycanın müstəqil dövlət olaraq beynəlxalq  nüfuzunu yüksəltməklə  bölgədə geosiyasi və geoiqtisadi yeniliklərə təkan verəcək. Bu dəhlizin bərpasını Ermənistana humanist  yanaşma adlandıran Prezident İlham Əliyevin  sabitliyə xidmət edən ardıcıl  siyasətinin məntiqi nəticəsi də budur ki,  açılacaq kommunikasiya xətləri bölgəyə və geniş sferada dünyaya yeniliyə əsaslanan əməkdaşlıq  formatı gətirsin.  Əlbəttə ki, Azərbaycan öz üzərinə düşən vəzifələri icra edəcək.  Horadiz-Ağbənd dəmir yolunun təməl daşını qoyan Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi,  Zəngəzur dəhlizin tam bərpa olunduqdan sonra  Naxçıvan dəmir yolu fəaliyyətini davam etdirəcək: «Şərqi Zəngəzur bölgəsində yerləşən Zəngilanı bizim qədim torpağımız olan Qərbi Zəngəzurla, ondan sonra Ordubad vasitəsilə Naxçıvanla və Türkiyə ilə birləşdirmək bizim növbəti tarixi nailiyyətimiz olacaq. Əminəm ki, bu, olacaqdır, məndə heç bir şübhə yoxdur. Bir daha demək istəyirəm ki, Azərbaycan öz üzərinə düşən vəzifələri icra edəcək və əlindən gələni edəcək ki, bu layihənin həyata keçirilməsində heç bir problem olmasın»

Xuraman İsmayılqızı, «İki sahil»