COP29-un gündəliyi də kifayət qədər geniş əhatə dairəsinə malikdir. Prezident İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə 2024-cü ilin ölkəmizdə "Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili" elan edilməsi qarşımıza ətraf mühitlə, yaşıl inkişafla bağlı yeni gündəlik qoymuşdur. Hazırda respublikamızda iqlim konfransına intensiv hazırlıqlar görülür, Azərbaycanın hazırda aktuallığı artan iqlim çağırışlarına həssas yanaşmasını növbəti dəfə ortaya qoyur. Ölkəmiz iqlim çağırışları ilə əlaqədar mübahisələrə son qoyulmasını və substantiv razılaşmaların əldə olunmasını istəyir. Bütün bunlar onu göstərir ki, COP29-a ev sahibliyi etmək Azərbaycanın iqlim dəyişikliyi və davamlı inkişaf üzrə qlobal dialoqdakı rolunu daha da möhkəmləndirəcək. Bu nailiyyətlər Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyini, iqtisadi sabitliyini gücləndirəcək və beynəlxalq nüfuzunu artıracaq.
COP29-un Təşkilat Komitəsinin üzvü, Qadın, İnkişaf, Gələcək İctimai Birliyinin sədri Gülşən Axundova mövzu ilə bağlı “İki sahil”ə açıqlamasında bildirdi ki, Kənd təsərrüfatı sektoru, qlobal iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə ən həssas sahələrdən biridir. İqlim dəyişikliyi məhsul istehsalı, torpaq məhsuldarlığı, su təchizatı və kənd təsərrüfatı ekosistemləri üzərində böyük təsirlərə malikdir. Buna görə də, kənd təsərrüfatının iqlim dəyişikliyinə qarşı dayanıqlılığını artırmaq üçün bir sıra tədbirlər və strategiyalar tətbiq olunur. Bu tədbirlər və strategiyalar aşağıdakı istiqamətləri əhatə edir:
"İqlimə uyğun kənd təsərrüfatı təcrübələri, torpağın qorunması, suyun səmərəli istifadəsi, növbəli əkinçilik, üzvi gübrələmə və konservasiya əkinçiliyi kimi təcrübələri əhatə edir. Bu təcrübələr, torpağın eroziyasını azaldır, suyun israfını minimuma endirir və torpağın məhsuldarlığını artırır. Məsələn, növbəli əkinçilik, eyni torpaq sahəsində müxtəlif bitkilərin ardıcıl şəkildə əkilməsini nəzərdə tutur ki, bu da torpağın daha sağlam və məhsuldar olmasına kömək edir.
Dayanıqlı su idarəetməsi su resurslarının səmərəli idarə olunması ilə təmin edilir. Bu məqsədlə damlama sulama sistemləri, yağış suyunun yığılması və su ehtiyatlarının bərpası kimi texnologiyalar və təcrübələr tətbiq edilir. Damlama sulama sistemləri, suyun bitkilərə birbaşa köklərə çatdırılması ilə israfını azaldır və su resurslarının səmərəli istifadəsini təmin edir. Yağış suyunun yığılması isə, su qıtlığı olan bölgələrdə su ehtiyatlarının artırılmasına kömək edir.
İqlim dayanıqlı bitki və heyvan növləri, quraqlığa, istiliyə və xəstəliklərə davamlı növlərin seçilməsi və yayılması ilə təmin olunur. Bu növlərin istifadəsi, məhsuldarlığı və gəlirliyi artırmaq üçün mühüm rol oynayır. Məsələn, quraqlığa davamlı bitkilər, su qıtlığı olan bölgələrdə məhsul istehsalını davam etdirməyə imkan verir.
Aqroekoloji yanaşmalar, bioloji müxtəlifliyi təşviq edir, torpaq sağlamlığını qoruyur və ekoloji tarazlığı təmin edir. Aqroekologiya, kənd təsərrüfatının ekoloji dayanıqlığını artırmaq üçün təbii ekosistemlərdən ilhamlanan yanaşmaları əhatə edir. Bu yanaşmalar, müxtəlif bitki növlərinin birgə əkilməsini, təbii düşmənlərin istifadəsini və ekoloji proseslərin qorunmasını təşviq edir.
Məlumat və texnologiya inteqrasiyası, müasir texnologiyaların və məlumat sistemlərinin inteqrasiyası ilə əldə edilir. Peyk təsvirləri, hava proqnozları və əkinçilik məlumatlarının real vaxt rejimində əldə edilməsi, fermerlərə daha düzgün qərarlar qəbul etməyə kömək edir. Bu texnologiyalar, fermerlərin məhsul istehsalını optimallaşdırmasına və iqlim dəyişikliklərinə daha yaxşı uyğunlaşmasına imkan verir.
Maliyyə və sığorta mexanizmləri, fermerlərə maliyyə dəstəyi, güzəştli kreditlər və kənd təsərrüfatı sığortası proqramları vasitəsilə risklərin idarə edilməsi ilə təmin edilir. Bu mexanizmlər, fermerlərin iqlim dəyişikliklərinə qarşı maliyyə dayanıqlığını artırır və onların risklərə qarşı daha yaxşı qorunmasına kömək edir. Məsələn, kənd təsərrüfatı sığortası, məhsul itkisi və digər risklərdən qorunma təmin edir.
Təlim və təhsil proqramları, fermerlərin və kənd təsərrüfatı işçilərinin iqlim dəyişikliyinə qarşı dayanıqlıq tədbirləri haqqında məlumatlandırılması və təlimləndirilməsi ilə həyata keçirilir. Təlim proqramları və təhsil təşəbbüsləri, kənd təsərrüfatı sektorunda dayanıqlı təcrübələrin yayılmasına və tətbiqinə kömək edir. Fermerlərin iqlim dəyişikliyinin təsirləri və bu təsirlərə qarşı mübarizə üsulları haqqında məlumatlandırılması, onların daha dayanıqlı kənd təsərrüfatı təcrübələri tətbiq etməsinə imkan verir."
Gülşən Axundova diqqətə çatdırdı ki, kənd təsərrüfatı sektorunda iqlim dəyişikliyinə qarşı dayanıqlılığın artırılması, qlobal ərzaq təhlükəsizliyini qorumaq və ekoloji tarazlığı təmin etmək üçün əhəmiyyətlidir. Bu məqsədlə hökumətlər, qeyri-hökumət təşkilatları və beynəlxalq qurumlar arasında əməkdaşlıq və koordinasiya vacibdir. Belə tədbirlər və strategiyalar kənd təsərrüfatının iqlim dəyişikliyinə qarşı dayanıqlılığını artırmaqla yanaşı, fermerlərin və kənd icmalarının rifahını təmin edir.
Müsahibimizin sözlərinə görə, dayanıqlı kənd təsərrüfatı təcrübələrinin tətbiqi, torpağın məhsuldarlığını və suyun səmərəli istifadəsini təmin etməklə kənd təsərrüfatının davamlı inkişafını dəstəkləyir. Bu tədbirlər, iqlim dəyişikliyinin mənfi təsirlərini azaltmaq və kənd təsərrüfatı sektorunun dayanıqlılığını artırmaq üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə və kənd təsərrüfatının dayanıqlılığının artırılması, yalnız qlobal ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmək üçün deyil, həm də kənd təsərrüfatı ekosistemlərinin qorunması və kənd icmalarının rifahının artırılması üçün də əhəmiyyətlidir.
COP 29 Təşkilat Komitəsinin üzvü qeyd etdi ki, 2024-cü ildə Bakı şəhərində keçiriləcək COP 29 konfransı kənd təsərrüfatı və iqlim dəyişikliyi mövzularına xüsusi diqqət yetirəcək. Konfrans, qlobal liderləri, elmi-tədqiqat institutlarını, qeyri-hökumət təşkilatlarını və yerli icmaları bir araya gətirərək, kənd təsərrüfatı sektorunda dayanıqlılığın artırılması və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin azaldılması üçün innovativ həll yolları və strateji yanaşmalar müzakirə ediləcək. COP 29, kənd təsərrüfatında iqlimə uyğun təcrübələrin yayılması və tətbiqi, dayanıqlı su idarəetməsi, iqlim dayanıqlı bitki və heyvan növlərinin inkişafı, aqroekoloji yanaşmaların təşviqi, müasir texnologiyaların və məlumat sistemlərinin inteqrasiyası, maliyyə və sığorta mexanizmlərinin gücləndirilməsi və təlim-təhsil proqramlarının genişləndirilməsi kimi əsas istiqamətlərdə beynəlxalq əməkdaşlıq və dəstəyin artırılmasını təmin edəcək.
Yaqut Ağaşahqızı, “İki sahil”
