Ermənistanın rəsmi Ankara ilə yaxınlaşmasından təşvişə düşən kilsə –revanşistlər-sabiqlər üçlüyünün Cənubi Qafqazda narahatlıq, yeni müharibə yaratmaq cəhdləri öz başlarında çatlayacaq
Cənubi Qafqazın başağrısı, kor bağırsağı olan Ermənistanda gərgin vəziyyət davam edir. Hakimiyyətin rəsmi Kremlə qarşı etirazlarını bildirdiyi zamanda rusiyameyilli qüvvələr tərəfindən idarə olunan Erməni Apostol Kilsəsinin (EAK) təlimatlandırılmış, çirkin işlərini xristian pərdəsi altında gizlədən «din xadimlərinin» ölkədə yaratdıqları qarşıdurma demək olar ki, bütün əyalətləri bürüyüb. Dövlət çevrilişinə cəhddə və terror hadisələrində günahlandırılan arxiyepiskop Baqrat Qalstanyanın, Rusiya vətəndaşı, iş adamı Samvel Karapetyanın həbsindən sonra daha da şiddətlənən din- hakimiyyət qarşıdurması hələ də səngimir. Yaranan vəziyyətin kilsədən qaynaqlandığını bilən və səbəbkarların cəzalandırılmasını tələb edən Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın göstərişi ilə kilsədə yoxlamaların aparıldığı 27 iyun tarixini « Milli rüsvayçılıq günü» adlandıran II Qaregin EAK arxiyepiskopu, dövlət çevrilişinə cəhddə ittiham olunan Mikael Açapaxyana qarşı cinayət işinin qaldırılmasına da etirazını bildirir.
Kilsənin yenilənməsini, bütün ermənilərin katolikosu üçün növbədənkənar seçkilərin keçirilməsinin zəruriliyini bəyan edən baş nazirə qarşı ittihamların səsləndirilməsi bölgələrdə də qarışıqlıq yaradıb. İki aydan artıqdır ki, ermənilərin katolikosu, subaylıq andını pozan II Qareginə və Erməni Apostol Kilsəsinin arxiyepiskoplarına qarşı sərt bəyanatlarla çıxış edən Paşinyan tələbində israrlı görünür. Amma kilsə hələ də geri çəkilməyəcəyini bəyan edir. Özünə haqq qazandırmaq üçün çıxış yolu kimi ölkə gənclərinə müraciət edən II Qareginin təşkilatçılığı ilə «Xristian ailəsi - erməni kimliyinin sütunu”» devizi altında ümumerməni ziyarətinin açılış mərasimi keçirilib. EAK Ümumdünya Gənclər Birliyinin yaradılmasının 25-ci ildönümünə həsr olunan aksiyasında erməni kilsəsinin üzvləri və rəhbərləri, eləcə də Ermənistanın müxtəlif yeparxiyalarından və diaspor təşkilatlarından olan 300-ə yaxın kilsəyə sadiq gənc iştirak edib. Tədbiri kilsənin «güc nümayişi»” adlandıran II Qaregin gəncləri hakim dairlərin Erməni Apostol Kilsəsi əleyhinə başlatdığı kampaniyaya qarşı birgə mübarizəyə çağırıb. Lakin tədbirdə ruhanilərlə birgə iştirak edən vətəndaşların sayı 1500-dən artıq olmayıb. Belə görünür ki, Ermənistanda kilsə-hakimiyyət qarşıdurması gələn il keçiriləcək parlament seçkilərinə qədər davam edəcək. Artıq bu ölkənin KİV-lərində Qareginin «seçim” qarşısında olması», hansısa qüvvələrlə birlik yaradacağı barədə ilkin versiyalar haqqında açıqlamalar verilir. Paşinyan isə bir çox Qərb erməni diaspor təşkilatlarından və xarici dövlətlərdən kilsəyə yardım edilməyəcəyi ilə bağlı zəmanət alıb. Belə ki, açıq fazaya keçən mübarizənin nəticəsi ölkə vətəndaşları kimi, respublikadan kənarda yaşayan ermənilər üçün də maraqlıdır.
Dövləti cinayətdə, revanşistləri dəstəkləməkdə günahlandırılan, insanları etiraz aksiyalarına təhrik edən Ermənistanın sabiq prezidentləri Serjik Sarkisyanın, Robert Koçaryanın hakimiyyəti illərində ölkədə çiçəklənən korrupsiya ilə bağlı cinayətlərin araşdırılması qarşıdurmaları daha da gərginləşdirir. Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin keçmiş direktoru Karlos Petrosyanın dövlət əmlakını mənimsəməkdə, qohumlarının və yaxınlarının qanunsuz olaraq mənzillərin istismari ilə bağlı faktların araşdırılması prosesi davam etdirilir
Bəllidir ki, Ermənistan iqtisadiyyatının əsas sahələri, iri sənaye obyektləri kimi, elektirik şəbəkəsi də illərdən bəridir ki, Rusiyanın nəzarətindədir. Ölkənin elektrik şəbəkəsinin milliləşdirilməsi ilə bağlı işlərin görülməsini tələb edən Paşinyanın bu « islahatını» anti-Rusiya hərəkət adlandıran qərəzli qüvvələr məsələnin müzakirəyə çıxarıldığı parlament iclasında belə qarşıdurma yaratmışlar. Yuxarıda adı çəkilən iş adamı Samvel Karapetyana məxsus «Ermənistanın Elektrik Şəbəkələri»” şirkətinin milliləşdirilməsi haqqında qanunun müzakirəsi zamanı düzəlişlər paketi qəbul olunub. Deputat Ovik Aqazaryanın məsələyə etiraz etməsi ilə üzvü olduğu keçmiş partiya tərəfdaşları arasında gərginlik yaşanıb. Parlamentin vitse-spikeri Akop Arşakyan Aqazaryanı nizam-intizama riayət etməyə çağırıb. Deputatın iclas zalından çıxarılmasını tələb edib və onun müzakirələrdə iştirakına qadağa qoyulub. Məlumat üçün bildirək ki, Ovik Aqazaryan 2024-cü ilin dekabrına qədər üzvü olduğu «Vətəndaş müqaviləsi»” Partiyasından kənarlaşdırılıb. 2025-ci ilin yazında o, yeni siyasi partiya yaradaraq baş nazir Nikol Paşinyanın impiçmenti təşəbbüsü ilə çıxış edib. Hazırda da baş nazir Paşinyanın istefasını tələb edənlar sırasındadır.
Bəlli olan əsas mətləb isə tamam başqadır. Gələn il ölkədə keçiriləcək parlament seçiklərində qələbə qazanmaq üçün kilsə ilə əməkdaşlıq edən ölkə revanşistlərinin əsas məqsədləri Azərbaycanla imzalanacaq sülh sazişinin imzalanmasını yubatmaq, ölkə konstitusiyasında rəsmi Bakının əsas tələbi olan qonşu ölkələrə qarşı ərazi iddiaları ilə bağlı maddənin çıxarılmasına əngəl olmaqdır. Konstitusiya islahatı üzrə Şuranın uzun müddətdən sonra ilk iclasının keçirilməsi ilə bağlı açıqlama verən Ermənistanın ədliyyə naziri Srbui Qalyan bildirib ki, layihənin müzakirəsi açıq ola bilər: «Mətn hazırlanma mərhələsindədir. Əsas konseptual müddəalar üzrə müzakirələr aparılacaq və yalnız bundan sonra sənəd ictimaiyyətə təqdim ediləcək.» Nazir əlavə olaraq vurğulayıb ki, Müstəqillik Bəyannaməsinə mümkün düzəlişlər məsələsi də müzakirə ediləcək.
Xatırladaq ki, baş nazir Nikol Paşinyan hələ 2018-ci ildə konstitusiya islahatının zəruriliyini qeyd edib. Bu münasibətlə Konstitusiya İslahatı Komissiyası yaradılıb. İlkin mərhələ kimi ədliyyə sistemində, dövlət idarəçiliyində yeni icra strukturları ilə bağlı dəyişikliklər edilib. Rəsmi Bakının sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bağlı Ermənistanın konstitusiyasında dəyişiklik şərti ilə bağlı referendum keçirilməsi planlaşdırılır. Paşinyanın tərəfdarları 2026-cı il referendumunun parlament seçkiləri ilə paralel keçirilməsini məqsədəuyğun hesab edirlər.
Ermənistanda aktuallaşan daha bir məsələ isə bu ölkənin əsas tərəfdaşı olan Rusiyanın Gümrüdə yerləşdirdiyi 102-ci hərbi birləşməsinin daha da gücləndirilməsidir. Artıq Rusiyadan bu hərbi hissəyə əlavə qüvvələrin yerləşdirilməsi ilə bağlı məlumatlar yayılıb. Qərbdə yeni havadar axtaran Ermənistanın pəsmi Kreml ilə münasibətlərində yaranan soyuqluq, Rusiya hərbçilərinin bu ölkənini ən iri hava limanı sayılan Zvartnosdakı təhlükəsizliyin , sərhədlərin qorunması səlahiyyətlərindən uzaqlaşdırılması müqabilində bu ölkədə əlavə hərbi kontingent yerləşdirilməsi heç bir məntiqə sığışmır.
Amma Ermənistanda gərginliklərin, qarşıdurmaların yaranmasının başlıca səbəbi baş nazir Nikol Paşinyanın Türkiyəyə səfəri ilə bağlıdır. Ermənistanın qonşu ölkə ilə yaxınlaşmasını özlərinin məhvi hesab edən din –revanşistlər- sabiqlər üçlüyüyünün Cənubi Qafqazda yeni müharibə yaratmaq cəhdləri siyasi şou, xarici havadarlarından aldıqları qrantlar naminə bölgədə çaxnaşma yaratmaqdır.
Xuraman İsmayılqızı, "İki sahil"
