Əgər Ermənistan davakar mövqeyindən əl çəkməsə axsaq dövlətçiliyini də itirə bilər

Rəsmi İrəvan özünə qarşı o qədər inamsızlıq yaradıb ki, baş nazir Paşinyanın və onun nazirlərinin fikirlərini daha ciddi qəbul etmək olmur. Görünür, onlar əllərindəki düyünü dişlərinə saldıqlarının fərqində deyillər. Həmin düyün məğlub Ermənistanın Azərbaycanla bağlamalı olan sülh müqaviləsidir. Həm də vurğulayaq ki, bu sülh Azərbaycandan daha çox Ermənistana lazımdır. Lakin özlərini dünyanın bici sayan ermənilər bunu anlamır, gərginliyi davam etdirirlər.

Bakının İrəvanla sülh müqaviləsinin imzalanması üçün cəmi iki şərti var: ATƏT-in Minsk qrupu ləğv olunmalı, Ermənistanən davakar konstitusiyası beynəlxalq hüquqa uyğunlaşdırılmalıdır. Məsələ bu qədər sadə. Ancaq “ağıllı” ermənilər bunu o qədər mürəkkəbləşdirirlər ki, sonda çıxış yolu tapmırlar. Neçə vaxdır ki,  işğalçı ölkənin xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan yerli mediaya açıqlamasında “sülh müqaviləsinin imzalanması məsələsində tezliklə yaxşı xəbərlərin olacağını” bildirib. Bu fikrin özündə növbəti bir müəmmanın gizləndiyi aşkardır. Çünki iki nazirin açıqlamaları bir-birinə uyğun gəlmir.  

Diqqətə çatdıraq ki, kapitulyant ölkənin ədliyyə naziri Srbuhi Qaloyan Ararat Mirzoyanın açıqlamasından bir qədər sonra fərqli fikir səsləndirib. O, Ermənistanın yeni konstitusiya layihəsi üzərində işlədiyini və layihənin 10 aya hazır olacağını deyib. Nazir, həmçinin konstitusiyanın yeni mətnində müstəqillik bəyannaməsində ərazi iddialarının xaric edilib-edilməməsi məsələsinin hələ də müzakirə olunduğunu söyləyib. “Biz müxtəlif variantları müzakirə edirik, amma mətn hələ də hazırlanır. Konsepsiya eynidir, bu konsepsiya çərçivəsində müxtəlif normalar üzrə müzakirələr aparılır”, - Qaloyan vurğulayıb.

Belə çıxır ki, Ararat Mirzoyan “tezliklə” deyəndə həmin 10 ayı nəzərdə tutur. Yəni, növbəti erməni yalanı və kələyi. Ancaq bu da özünü aldatmaqdan başqa heç nə deyil. Bütün hallarda ziyanı yenə özlərinə dəyir və dəyəcək də.

Srbuhi Qaloyan məsələnin referendumda müzakirəyə çıxarılma vaxtı ilə bağlı hələlik dəqiq bir məlumatın olmadığını söyləyib: “Mətn hazır olduqdan sonra şübhəsiz, konseptual mövqeləri ictimaiyyətə təqdim edəcəyik və bu barədə geniş müzakirələr aparacağıq”.

Beləcə, beş ildir ki, sülh sənədi ətrafında İrəvanın “siçan-pişik” oyunu davam edir. 10 ay sonra o deməkdir ki, Bakının konstitusiya tələbi ən yaxşı halda gələn ilin martında reallaşa bilər. Əgər hələ o da reallaşsa. Kim zəmanət verə bilər ki, ona qədər Paşinyanın komandası hakimiyyətdə qalacaq, yaxud revanşist qüvvələrin iqtidara gəlişi ilə Ermənistan simvolik müstəqilliyini də itirməyəcək?

Bəs Ermənistanın ərazi iddialarından əl çəkməməsi yeni müharibəyə səbəb ola bilərmi? Araya sülh məsələsi gələn kimi Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri şərti sərhəddə Azərbaycan Ordusunun mövqelərini vaxtaşırı atıcı silahlardan atəşə tutmaqdadır. Bu hərəkət qoyulan sualın cavabıdır. Yəni, Azərbaycanla sülh baş tutmasın.

İtin yiyəsini tanımadığı bu ölkənin baş naziri Nikol Paşinyan deyib ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında müharibə olmayacaq, sülh olacaq. Bəzilərinin fikrincə, Paşinyan müharibədə məğlub olub və ona görə belə deyir. Ancaq Paşinyana müxalif olanlar "Azərbaycanla müharibə olmayacaq" və ya “biz hakimiyyətə gəlsək, Azərbaycanla müharibə etməyəcəyik” açıqlamasını vermirlər. Əksinə, onlar qüvvə toplayıb Azərbaycana yenidən hücum etməyi, iddialarını yeritməyi planlaşdırırlar. Revanşistlər və daşnak tör-töküntüləri cəmləşib Ermənistanın heç zaman olmayan şərəfini özünə qaytarmağı düşünürlər. Belə sərsəm fikirlərini mətbuatda açıq-aşkar bildirirlər. Artıq bu ölkəcikdə hakimiyyəti ələ keçirmək üstündə boğuşmalara start verilib.

Gələn il Ermənistanda keçirilməsi planlaşdırılan parlament seçkilərində kimin qələbə çalacağı-Nikol Paşinyanın və ya onun rəqiblərinin üstünlük qazanacağı məlum deyil. Əgər onu hakimiyyətə gətirən Qərb bu dəfə də Paşinyanın arxasında durmasa postunda qalması taleyin ümidinə buraxılmış olacaq. Nikol Paşinyanın “müharibə olmayacaq, sülh olacaq” açıqlamasının dəyəri o zaman olardı ki, baş nazir Ermənistan konstitusiyasında dəyişiklik edib yersiz ərazi iddialarından əl çəksin və Azərbaycanla daimi sülh sazişini imzalasın. Başa düşsün ki, ona pay verilmiş ərazidən zorla bir qarış da olsa artıq torpaq ala bilməz. Lənətə gəlmiş Sovet hökuməti və Mixail Qorbaçov isə daha yoxdur. Azərbaycan əvvəlki zəif ölkə deyil. Gəmidə oturub gəmiçi ilə əbəs dava etməsin.

İradəcə zəif olan baş nazirə yan təsirlər və daxili təzyiqlər kifayət qədər güclüdür. Rusiyanın da o sırada olması məsələni xeyli dərəcədə qəlizləşdirir. Çünki Ermənistan ordusunda imperiyapərəstlərin güclü təsir rıçaqları var. Ən pisi də odur ki, erməni kilsəsi baş nazirə düşmən kəsilib. Sülh sazişini imzaladığına görə o, hakimiyyətini nə zamansa itirsə belə, Nikol Paşinyanın yerinə gələn şəxs Bakı ilə imzalanan sazişin şərtlərini yerinə yetirmək məcburiyyətində qalacaq. Əslində bu, yeni baş nazirin xilası olacaq, çünki Paşinyanın imzaladığı sazişdən imtina edərsə, nəticədə Ermənistan ölkə üçün ağır olan müharibə ilə üzləşəcək. Bu dəfə Ermənistan öz axsaq dövlətçiliyini də itirə bilər. Hələlik hökumət müxtəlif bəhanələrlə sülh sazişini maksimum müddətə uzadıb. Bu, bizə düşünməyə əsas verir ki, ermənilərin “ipinin üstündə saziş imzalamaq” olmaz. Çünki qondarma dövlətcikdə nəinki sözü eşidilən bir lider yoxdur, bundan da pisi odur ki, orada nə qanan var, nə də qandıran...

Vəli İlyasov, “İki sahil”