İkinci Qarabağ savaşında erməni faşizmini məhv edən Milli Ordumuz Zəfər tariximizə yeni səhifələr yazdı
9 May Qələbə günü faşizmin əzab-əziyyətlərini görən bütün dünya xalqları üçün tarixi hadisədir. «Biz fəxr edirik ki, dünyanın bu taleyüklü probleminin həll olunmasında – faşizm üzərində qələbədə Azərbaycan xalqının da mühüm payı olmuşdur. Azərbaycan xalqı İkinci Dünya müharibəsində həm döyüş meydanlarında, həm də «arxa cəbhə»də əsl şücaət və əzmkarlıq nümunələri göstərmişdir» söyləyən ulu öndər Heydər Əliyevin bildirdiyi kimi faşizm üzərində Qələbədə Azərbaycanın rolu, payı daha çox olmuşdur. Ulu Öndərin ordu quruculuğu istiqamətində həyata keçirdiyi islahatları davam etdirən Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyev İkinci dünya müharibəsində iştirak edən azərbaycanlıların şücaətini
«Azərbaycan Qələbənin əldə olunmasında çox böyük rol oynamışdır - həm ön cəbhədə, həm də arxa cəbhədə. Bizim zavodlarımızda hərbi texnika istehsal olunurdu. O texnika və silahlar ki, müharibənin ən ağır anlarında sovet ordusuna əvəzsiz xidmət edirdi» sözləri ilə ifadə edirdi.
…Tarixdə insanlara fəlakət gətirən müharibələr çox olsa da, canlı və hərbi texnika sarıdan ən çox tələfatın qeydə alındığı İkinci Dünya müharibəsi dəhşətləri ilə fərqlənir. Hitler faşizminin qurbanı olan, Reyxin, gestaponun Buhenvald, Ovsensim, Liditse, Treblinka kimi digər ölum düşərgələrində ağır işgəncələrə məruz qalan günahsız insanların üzləşdiyi fəlakətləri əks etdirən fotolar, filmlər, qaz kameralarında yandırılan insanların divarlarda qanla yazılmış sözləri bəşəri cinayətlərin izləridir. 1418 gün davam edən, təkcə SSRİ-dən 27 milyon insanın məhvi ilə nəticələnən Böyük Vətən müharibəsinin törətdiyi fəlakətləri statistik rəqəmlər də təsdiqləyir. Hərbi əməliyyatlarda 15 milyon hərbçi və dinc əhali yaralanıb. Keçmiş SSRİ-nin 1710 şəhər və qəsəbəsi, 70 min kəndi, 32 min fabrik və zavodu, 65 min kilometr dəmir yolu dağıdılıb. Təkcə Ukraynanın 334 yaşayış məntəqəsi sakinləri ilə birgə yandırılıb. Müharibənin 880 günü blokadada qalan Leninqradda yaşanıb. Bu müddətdə 800 mindən artıq leninqradlı aclıqdan və xəstəlikdən həlak olub. Müharibədə qəhrəmanlaq göstərən 7 milyon hərbçi orden və medallarla təltif edilib. 11.633 nəfərə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verilib. Ginnesin rekordlar kitabına düşən Berlin əməliyatında hər iki tərəfdən 3,5 milyon əsgər və zabit, 52 min hərbi texnika, 7.750 tank, 11 təyyarə iştirak edib.
1941-1945-ci illərdə davam edən müharibədə 700 mindən artıq azərbaycanlı iştirak edib. Onlardan 300 mini döyüşlərdə həlak olub. Həzi Aslanov, İsrafil Məmmədov, Ziya Bünyadov, Məlik Məhərrəmov, Mehdi Hüseynzadə ... bütünlükdə 130 həmyerlimiz igidliklərinə görə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülüb. Vətənin ən yüksək orden və medalları ilə təltif olunan azərbaycanlıların sayı minlərlə ölçülürdü. Elə ilk günlərdən 4 mindən artıq oğlan və qız könüllülər dəstəsinə qoşuldu.170 mindən artıq əsgər və zabitimiz müxətlif orden və medallarla təltif olunub. Qafqazdan Berlinədək şanlı döyüş yolu keçən Azərbaycanın 416-cı Taqanroq, 402-ci, 396-cı, 223-cü, 77-ci diviziyaları Brest, Moskva, Kiyev, Stalinqraq, Leninqrad, Ukrayna, Belarus, Pribaltika cəbhələrində rəşadət göstərərək döyüş uğurları qazanmışlar. Azərbaycan diviziyaları Polşanın, Çexoslovakiyanın, Yuqoslaviyanın faşizmdən azad edilməsi əməliyyatlarında da iştirak etmişlər. Canlı qüvvə, ərzaq, geyimlə orduya yardım göstərən Azərbaycan neftçiləri Qələbənin təmin edilməsində xüsusilə fərqlənmişlər. Hərbi texnikanı yanacaqla təmin etmək üçün gecə-gündüz çalışan neftçilər həmin müddətdə 23 milyon ton neft hasil ediblər. O illərdə Sovet İttifaqında hasil olunan neftin dörddə üç hissəsi, aviasiya benzini və yüksək keyfiyyətli motor yağlarının 85-90 faizi Azərbaycanın payına düşüb. Hər beş hərbi texnikadan dördü Bakı nefti ilə işləyib. Bütünlükdə Azərbaycanda müharibə illərində 80 milyon ton neft, 23 milyon ton benzin, digər yanacaq növləri istehsal olunub. Ölkənin yanacaq balansında 80-90 faiz payı olan Azərbaycan neftinin qələbənin qazanılmasında rolunu Marşal K.K.Rokossovski bu sözləri ilə qiymətləndirib: «Hər bir hərbi təyyarənin, tank ekipajının düşmənə zərbəsində Bakı neftçilərinin payı vardır.» Döyüş üçün tələb olunan 130 adda silah, sursat Azərbaycanda istehsal edilirdi. Akademik Yusif Məmmədəliyevin rəhbərliyi ilə aviasiya benzininin istehsalına başlanılmaqla bərabər müxtəlif adda neft- kimya məhsulları da hazırlanırdı. Belə ki, 9 adda təyyarə benzini, 38 növ sürtkü yağı, 8 növ dizel yağını istehsal etməklə qələbə üçün zəmin hazırlayan Azərbaycan xalqı dəmiryolu vasitəsilə yüklərin daşınmasında fədakarlıq göstərməklə Orta Asiyada tikilən hərbi zavodun inşası üçün lazım olan materialları da təmin edirdi. Dünya xalqlarının alman faşizminə qarşı mübarizə apardığı illərdə milyonlarla insanın qətlinə, kütləvi qırğınlara səbəb olan Fürerə məhəbbətini «Seqakron» adlı faşist təşkilatını və «Erməni SS legionu» yaratmaqla bildirən Qaregin Njde və Drastamat Kanayann (Dro) dinc əhalinin və əsirlərin kütləvi qırğınlarında şəxsən iştirak etmişlər. Bu faktı bilsələr də dünyada baş verən hadisələrə öz maraqları və ikili standartlardan yanaşan dövlətlər Njde və Dronun xatirəsinə Yerevanın paytaxtında ücaldılan abidəni təbii qəbul etdilər.
Döyüşlərdə olduğu kimi arxa cəbhədə də şücaətlər göstərən azərbaycanlılar faşizmə qarşı ölüm-dirim mübarizəsinə qoşulan əsgərlərimizə mənəvi dayaq olur, «Hər şey cəbhə üçün, hər şey qələbə üçün» şuarı ilə o vaxt ətrafında minlərlə kollektivi birləşdirən «staxanovçu»lar hərakatının önündə gedirdilər. Kolxozçular cəbhəni ərzaqla təmin etmək üçün son tikəsini belə əsirgəmirdi. O zamanlar təşkil olunmuş ordunun ərzaq fonduna 18 min baş mal-qara, 52 min pud taxıl, 40 ton meyvə qurusu, dərman və sarğı materialları göndərən azərbaycanlılar şəxsi vəsaitlərini, qızıl-gümüş əşyalarını belə müdafiə fondu üçün ayırırdılar. Ziba Qəniyeva, Aliyə Rüstəmbəyova, Dürrə Məmmədova kimi Azərbaycan qadınları cəbhədə göstərdikləri şucaətə görə ən yüksək orden və medallarla təltif olunmuşdular.
Qeyd olunduğu kimi bu sadalananlar Azərbaycan xalqının ümumi Qələbəmizə verdiyi töhfələr, göstərdikləri şücaətlər idi. Aprel döyüşlərində, Günnüt əməliyyatnıda, İkinci Qarabağ savaşında 30 il işğal altında qalan torpaqlarımızı azad edən Azərbaycan xalqı, Milli Ordumuz Ermənistana tarixi dərs verdi. 44 gün davam edən Vətən müharibəsinin ilk günlərində «Əgər Ermənistan rəhbərliyi mənim tələblərimə cavab verməsə, sona qədər gedəcəyik. Heç kim bizi dayandıra bilməz. Dünyada elə qüvvə yoxdur ki, bizi dayandıra bilsin» söyləyən Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin dəmir yumruğu Ermənistanın «yenilməz ordu» mifini dağıtdı. Bütün dünya gördü ki, əsl yenilməzlik sözü Azərbaycanın Silahlı Qüvvələrinə aiddir. Mənəvi ruh, güc, xalq-ordu birliyi hesabına Hitlep faşizmindən də qəddar olan erməni faşizminə son qoyan Azərbaycan xalqı İkinci Dünya müharibəsində qazanılmış Qələbədən də müqəddəs Zəfərə imza atdı. 1941-1945-ci illərdə davam edən müharibədə «ümumi evimizi» faşizm taunundan xilas etmək əməliyyatlarında iştirak edən Azərbaycanın oğul və qızları 44 gün ərzində torpaqlarımızı əsarətdən xilas etdi. Ali Baş Komadan İlham Əliyevin Ağdamda, Füzulidə, Cəbrayılda, Zəngilanda, Kəlbəcərdə, Laçında, Qubadlıda, Şuşada qaldırdığı üçrəncli bayrağımız beynəlxalq terrorizmə, faşizmə qarşı mübarizədə qalib gələn Azərbaycan xalqının qətiyyətinin nümunəsi oldu. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi yaranan ilk gündən torpaqlarımızın danışıqlar və hərbi yolla azad olunacağını bildirən Prezident İlham Əliyev dəfələrlə vurğulayırdı ki, üçüncü yol yoxdur. Müdafiə qüdrətimizin güclənməsi istiqamətində həyata keçirilən islahatlar nəticəsində XXI əsrin döyüş taktikasını nümayiş etdirən Milli Ordumuz Zəfəri ilə tarix yazdı.
«Əziz Şuşa, sən azadsan! Əziz Şuşa, biz qayıtmışıq! Əziz Şuşa, biz səni dirçəldəcəyik! Şuşa bizimdir! Qarabağ bizimdir! Qarabağ Azərbaycandır!» sözləri ilə 44 günlük müharibədə 30 illik işğala son qoyan, xalqımıza əbədi Qələbə sevinci yaşadan Prezident İlham Əliyevin qətiyyəti sayəsində bərpa olunacaq Zəngəzur dəhlizi ölkəmizi xalqların və dövlətlərin əməkdaşlıq mərkəzinə çevirəcək.
Xuraman İsmayılqızı, «İki sahil»
